In mijn vorig artikel over veilig de CO2 verhogen, heb ik jullie mijn verhaal al verteld van hoe ik eens al mijn vissen en garnalen vergast heb.
Als aquarist is dat zowat het ergste dat je kunt meemaken. Niet alleen ben je een hoop geld kwijt, je voelt je ook slecht omdat je je beestjes de dood in gejaagd hebt. Ik kan ervan meespreken helaas!
Gelukkig kun je een aantal voorzorgen nemen om te voorkomen dat dit gebeurt. Door veilig met je CO2 om te gaan, maar ook door een extra “veiligheidsmarge” in te bouwen.
Zuurstof.
Het “Bohr-effect” – een stukje wetenschap gemakkelijk uitgelegd
De kieuwen van je vissen werken net zoals onze eigen longen. Zuurstof uit het water komt via de kieuwen in het bloed terecht, en CO2 uit het bloed wordt terug in het water gedumpt.
Verhoog je de CO2 in het water dan stijgt de hoeveelheid CO2 in het bloed van de vis, daalt de pH-waarde van het bloed en werpt de hemoglobine meer zuurstof af. Hoe meer CO2 in het bloed, hoe minder zuurstof dus.
Dit noemt men ook wel het Bohr-effect.
Andersom is natuurlijk ook mogelijk: minder CO2, een verhoging in bloed-pH en de hemoglobine neemt meer zuurstof op.
Het gevolg van een zuurstoftekort in je aquarium
“Prima, maar wat betekent dit allemaal voor mijn aquariumvissen?”
Wel, stel je voegt steeds meer CO2 toe, dan kan de hemoglobine steeds minder zuurstof vasthouden omwille van het Bohr-effect.
Als er dan téveel CO2 is dan geraakt de vis in de problemen, en dat zie je meestal. Ze gaan naar lucht happen, ze schuilen, worden onrustig, de kieuwen bewegen abnormaal snel …
Indien de hoeveelheid CO2 nog verder stijgt dan “stikt” als het ware de vis door de te hoge hoeveelheid koolstof in zijn bloed.
Je hebt dan met andere woorden je vis vergast.
Bovendien zijn sommige aquaria van nature al gevoelig voor een zuurstoftekort:
- Aquaria op een warme plek: warm water bevat minder zuurstof. Daarom zie je in de zomer je vissen vaker naar lucht happen dan in koude maanden
- Een hoog en/of smal aquarium bevat minder zuurstof doordat er minder wateroppervlakte is
- Een bak met nitriet (bv pas opgestart) bevat minder zuurstof, doordat het nitrificatieproces zuurstof opeist
Een goede verluchting stabiliseert de CO2
Niet alleen voor je vissen en garnalen kan een zuurstoftekort dramatische gevolgen hebben. Ook voor je plantengroei is het niet ideaal.
Waarschijnlijk heb je het al gelezen op de blog: onstabiele CO2 veroorzaakt heel vaak baardalg. Wat bedoel ik daarmee? Wel, stel je hebt een slecht afgestelde pH-controller die dan weer voldoende CO2 toevoegt en dan weer te weinig. Je krijgt dan “onstabiele CO2”.
Of bijvoorbeeld een situatie die héél vaak voorkomt: je voegt CO2 toe en de pH blijft en blijft maar dalen. ‘s morgens (voor je planten) is je CO2-monitor mooi limoengroen zoals het hoort, ‘s avonds is hij dan geel en zitten je vissen naar lucht te happen.
Hieronder vind je een grafiek die deze situatie visualiseert :
Zie je hoe de concentratie CO2 steeds blijft stijgen, ondanks die “siësta”?
Bij “licht aan” zit de CO2 op ongeveer 35ppm. Vervolgens blijft hij klimmen tot aan 55ppm, waarna een siësta wordt ingevoerd. Na de siësta blijft de CO2 nog verder stijgen tot +60ppm.
Gevaarlijk voor je vissen én met een groot risico op algen!
Hoe zuurstof aan je aquarium toevoegen en teveel CO2 vermijden
Om te vermijden dat de CO2 zich gaat opstapelen zoals in de grafiek hierboven, en om te voorkomen dat je je vissen vergast, kunnen we met opzet zuurstof gaan toevoegen.
Hierdoor creëren we een soort “veiligheidsmarge” voor je vissen én zorgen we voor een goede, stabiele balans tussen de CO2 en O2.
Maar hoe kun je dan meer zuurstof aan je aquarium toevoegen? Daar bestaan verschillende methodes voor:
- Vermijd een kaamlaag op het wateroppervlakte. Hierdoor krijg je een beter “gasuitwisseling” tussen het aquarium en zijn omgeving en dus ook meer zuurstof in het water. Een goede “skimmer” is hier ideaal voor.
- Verbeter de watercirculatie. Betere watercirculatie wil zeggen dat de zuurstof (en meststoffen) ook beter gedistribueerd kan worden doorheen heel het aquarium
- Zorg voor een mooi rimpeling op het wateroppervlakte. Ook dit zorgt voor een betere gasuitwisseling. Hieronder een video:
- Ververs regelmatig je aquariumfilter zodat je bacteriecultuur in topvorm zijn. Zij zorgen namelijk ook voor zuurstofproductie in het aquarium.
- Voeg genoeg aquariumplantje toe, hoe meer hoe beter! Plantjes zijn een goede bron van zuurstof en brengen het aquarium sneller in balans. Ik zou hier dus zeker niet op besparen.
- Gebruik een nat/droog filter of een bioloog.
Een luchtpomp zou ik niet gebruiken, tenzij die héél fijne belletjes maakt. Vaak zijn de zuurstofbellen te groot en stijgen ze direct naar het wateroppervlakte waardoor ze maar weinig zuurstof in oplossing toevoegen aan je aquarium.
Wanneer je deze technieken toepast, krijg je zoiets:
Zie je het enorme verschil tegenover de vorige grafiek?
Door de extra zuurstof die je hebt toegediend, zorg je ervoor dat de vissen steeds genoeg zuurstof in hun bloed hebben + je stabiliseert de CO2-waarde gedurende de hele fotosynthese.
Het resultaat: minder gestresseerde vissen en een betere plantengroei.
Maar, dan verspil ik toch een hoop CO2?
Klopt.
Maar vergeet niet dat de meeste CO2 die we toevoegen sowieso wordt verspild. Bovendien is het beter om meer geld te spenderen aan CO2 dan aan nieuwe vissen, toch?
Reken het even uit: stel je hebt een CO2-fles van 2kg en een hervulling kost ongeveer 24€ (1,20€ per 100gr). Laten we zeggen dat je met een sterke verluchting, 20% van de CO2 meer verspild. Dat kost je dan uiteindelijk een extra 5€ per fles.
Toch een heel stuk minder dan 10 dode vissen (of zelfs meer) niet?
Ik weet alleszins waaraan ik liever wat extra geld spendeer :-)
En jij?
Heb jij al per ongeluk je vissen vergast? Of onstabiele CO2? Wat heb je toen gedaan?
Laat het me hieronder weten! Ik ben benieuwd naar je techniek.
[ninja-inline id=2164]
Hallo
Ik heb een probleem in mijn aquarium. Ik heb al misschien 4 weken problemen met mijn planten. Ze hebben last van puntalgen en de blaadjes worden stilletjes zwart. Kan het zijn dat ik co2 tekort heb van co2 ( ik heb gemeten mijn co2 is van 9-10 en mijn o2 10). Is dat misschien een probleem voor mijn planten of voor mijn vissen?
Alvast bedankt
Hoi David
De kans is zeer groot dat dat een CO2-tekort is. Een meting van 10ppm CO2 is eigenlijk heel laag, voor een plantenbak hoor je rond de 30 te zitten. Voor je vissen is dit geen probleem, maar wel voor je plantjes.
Groetjes
Gilles
Beste.
ik lig wel al een tijdje overhoop met mijn co2.het is nog al onstabiel.
als mijn kh 4 is dan heb ik minder co2 , zien ik aan mijn lagentermijn test.en als de kh 6 is heb ik meer co2,dan kleurt de termijn test licht groen.dan ga ik er van iut dat de kh wel een belangrijke rol speeld in de co2 verhouding of ben ik mis.daar zou ik graag wel een béétje uitleg over willen over de kh en co2 verhouding.als dat kan natuurlijk.
groetjes.
Etienne.
Hallo Etienne, als je KH tussen 4-6 is dan is dat goed. Maar is jouw test niet groen dan moet je meer (heel langzaam) CO2 toevoegen. Dan zal ook je PH naar beneden gaan +- 6,8. Dat vinden de vissen fijn (tropisch) Ga NOOIT boven de 30% CO2 zitten want dan gaan je vissen stikken, dus dood gaan. Ik persoonlijk probeer het op 25% te houden. Persoonlijk vind ik het goed dat je investeer in een CO2 systeem met een controller dan heb je geen problemen met constant in de gaten houden. Als je planten goed groeien dan heb je geen of weinig problemen met jouw aquarium een goede CO2 voorziening kan dit voor je doen. Maar helaas is daar een prijs kaartje aan verbonden. Mijn eerste CO2 heb ik nieuw gekocht en de 2de gebruikt op marktplaats. Word je lid van een aquarium vereniging dan krijg je ook nog goede korting op het vullen van je gasflessen.
Hoop dat je hierwat aan hebt anders mail je maar weer.
Groetjes Dolf Janssen.
Hallo er staat een klein foutje in mijn laatste antwoord
Als jouw test niet groen is dus BLAUW en niet GEEL dan moet je toevoegen.
Beste allemaal.
Hey Dolf.
ik heb een controller van dennerle, werkt heel goed maar ik moet wel veel druk geven voor mijn ph naar beneden te krijgen.natuurlijk ik werk ook met een bioloog daar zal ook wel wat verloren gaan denk ik.en als mijn kh 4 is kleurt de langetermijn test donker, en als ik de kh op drijf naar 6 dan kleurt hij limoen groen.hoe dat komt weet ik niet.ze zeggen normaal de kh laten zakken dan moet je minder toe voegen.maar bij mij is het anders om.ik vind dat heel raar.
groetjes.
Etienne.
Hallo Etienne,
Als de Kh laat zakken van 6 naar 4 bv dan word jouw buffer kleiner en zal de Ph wat onstabieler worden, maar dat vangt de controller wel op. Er komt dan CO2 vrij van de buffer en de Ph zal dalen. Ga je de Kh verhogen dan word je buffer groter en moet je meer CO2 toevoegen en gaat de Ph omlaag en word jouw test limoen groen. Dus alles werkt goed.
Wat er misschien bij jouw gebeurd is dat de bioloog (open systeem) de CO2 laat ontsnappen en je Ph het zelfde blijft. Jammer dat je niet de andere waarden heb meegestuurd. (ph/gh). Voor zover ik zie werkt het allemaal goed bij jouw. Het kost heel veel CO2 zo’n biotoop, het is niet anders.
Wil jij een limoen gekleurde test bij Kh=4 dan moet je meer CO2 toevoegen en zal je Ph dalen, wat tropische vissen niet erg vinden. Als dit niet gebeurt moet je de drukregelaar verder open doen of de kleine ventiel van de gasfles. Mijn ventieldruk is 1,2bar .Als jij de Kh verhoogd naar 6 en dus ook de Ph verhoogd, dan kleurt jouw test limoen, dat komt dat jouw controller meer CO2 toevoegt om de Ph te verlagen. Het kan soms verwarrend zijn maar alles werkt prima bij jouw.
Ik zou niet weten hoe om dit anders uit te leggen.
Groetjes Dolf.
Hallo Dolf.
ja je hebt gelijk het blijft nu wel een beetje stabiel, maar ik geraak toch niet van die algen van af. mijn kh is 6 en de gh is 10. maar ge legt het heel goed uit he Dolf bedankt.mijn bioloog heb ik afgedekt boven aan, bioloog werkt prima de vissen zitten heel goed.maar ik wil eigenlijk van die algen af.ik heb het vroegen nooit gehad hoe het komt weet ik niet maar plots waren die algen daar.en ik blijf maar zoeken en daarom denk ik dat mijn co2 niet goed stabiel is.maar volgens u zou het wel goed werken he.ik heb ook rap bealging op mijn glas vroeger niet nu wel.
groetjes.
Etienne.
Ik heb sinds gisteren CO2 via een diffuser in mijn aquarium (Juwel Lido 120) hangen. Zit nu rond de 15 bellen per minuut. De dropmeter geeft donkergroen aan. Op zich prima, maar ik wil nog iets lichter. Nu valt mij alleen op dat de belletjes van de diffuser aan het oppervlakte blijven hangen en ik heb geen idee of dat wel of niet een goed teken is. Het lijkt mij dat e.e.a. dan niet goed oplost en dat ik mijn filteruitgang wat meer naar boven moet richten. Klopt dat?
Hey Rob
Dat is normaal hoor, heb ik hier ook. Een deel van de CO2-bellen gaat namelijk altijd kunnen ontsnappen aan de stroming en naar het oppervlakte dwarrelen. Daar blijven ze vaak een tijdje “plakken”. Let er gewoon op dat je diffuser zo goed mogelijk in de stroming staat zodat de CO2-bubbels worden meegesleurd. Hoe meer dat het geval is, hoe beter ze oplossen en hoe hoger de efficiëntie van je systeem!
Groetjes
Gilles