Onlangs kreeg ik een mailtje van één van mijn lezers.
Zijn vraag was of hij wel genoeg aquariumverlichting gebruikte. Uit zijn watt per liter berekening bleek namelijk dat hij vrij laag zat met zijn licht.
Mijn advies? Je hebt zeker voldoende licht voor gezonde plantengroei. En verban die watt per liter regel ;-)
Waarom de “Watt per liter” regel gewoonweg niet klopt!
Bij de “Watt per liter” regel tel je de wattages van je lampen op en die deel je dan door de hoeveelheid liters van je bak.
Stel: je hebt een aquarium van ongeveer 100 liter met daarop 2x 24w T5-lampen. Dan kom je op een watt/liter van 0,48 uit (100 liter gedeeld door 48 watt).
Diezelfde regel stelt dat:
- Je voor gemakkelijke planten (bijv. javavarens of Crypto’s) 0,25 à 0,50 w/l nodig hebt
- Je voor “medium” planten (bijv. Alternanthera reineckii) 0,50 à 1 w/l nodig hebt
- Je voor moeilijke planten (bijv. Hemianthus callitrichoides) meer dan 1 w/l nodig hebt
Met de bovenste bak zou je dus gemakkelijke tot medium planten kunnen groeien.
Eenvoudig, toch?
Helaas te mooi om waar te zijn!
Om je een voorbeeld te geven.
Stel je hebt twee identieke open aquaria. Beide zijn 40cm hoog, bevatten zo’n 100 liter water en hebben 2x 24w T5-lampen. Maar bij aquarium A hang je de verlichting 20cm hoger dan bij Aquarium B.
Beide bakken hebben dan evenveel wattage per liter, maar in realiteit zal aquarium A minder lichtsterkte hebben dan aquarium B. Waarom? De lichtbalken hangen 20cm hoger, waardoor het licht een grotere afstand moet afleggen tot de bodem.
Snap je het punt?
Vergeet dus die Watt per liter regel om te weten of je licht goed is!
Een beter alternatief: PAR!
Hoe kun je dan wél de lichtintensiteit meten op een zo objectief mogelijke manier?
Met een PAR-meter.
PAR is een afkorting voor “ Photosynthetically Active Radiation“. Een PAR-meter berekent de frequenties binnen het lichtspectrum dat planten kunnen gebruiken voor de fotosynthese.
Met andere woorden: het meet de lichtintensiteit zoals je planten het zien. Dat licht gebruiken ze om te kunnen groeien.
Zo’n PAR-meter werkt vrij eenvoudig. Je steekt de sonde in het water, bijvoorbeeld op de bodem, en het gedeelte dat je in je hand houdt zal dan een waarde geven, bijvoorbeeld 40 µmol PAR. Vervolgens verplaats je de sonde naar het wateroppervlakte en krijg je de waarde 100 µmol PAR.
Maar wat betekenen nu die waardes?
Volgens onderzoek door Tom Barr heb je drie categorieën (gemeten op de bodem):
- 10 – 40 µmol PAR: laag licht
- 40 – 80 µmol PAR: medium tot hoog licht
- 80 – 120 µmol PAR: heel hoog licht
De ideale waarde voor een plantenbak met een goede mengeling van gemakkelijke tot moeilijkere plantjes is 40 à 50 µmol PAR op de bodem, goede CO2 en voldoende meststoffen.
Hier wordt een PAR-meter gebruikt in een zee-aquarium.
De categorie 80 – 120 µmol PAR vermijd je best. Je planten groeien dan bijzonder snel en hebben een enorme vraag naar CO2. Die kun je heel moeilijk beantwoorden met je CO2-systeem zonder je vissen te vergassen. De kans op algen én vissterfte is dus groot.
“Waar kan ik zo’n PAR-meter kopen?”, zie ik je nu al denken ;-)
Ik moet je helaas waarschuwen: ze zijn vrij moeilijk te vinden in de Benelux en bovendien zijn ze bijzonder duur.
De Apogee Aquarium PAR Meter bijvoorbeeld kost zo’n $335, da’s omgerekend bijna 300€ …
Enkele handige hulpmiddeltjes
Een enthousiaste aquarist op Plantedtank.net was wel zo vriendelijk om verschillende lichtbronnen boven verschillende aquaria’s te testen en vervolgens de PAR-waardes in een handige tabel te gieten.
In tabel 1 zie je de verschillen qua PAR tussen T8, Power Compact en T5-lampen (aquarium LED staat er helaas niet in). Vervolgens worden die lampen op verschillende hoogtes geplaatst boven het aquarium. Het resultaat is een (te) lage, middelmatige of (te) hoge PAR.
PS: een inch is ongeveer 2,5cm. Een hoogte van 16 inch komt dus ongeveer overeen met een bak van 40cm hoog.
Een vergelijking van de verschillende PAR’s volgens lamptype
Tabel 2 toont je dan weer het effect van een goede reflector op de PAR-waardes van een T5-lamp:
PAR-waardes naargelang de reflectorkwaliteit
Opgelet: dit zijn heel algemene gegevens, gebruik de tabellen dus enkel als leidraad en niet als absoluut cijfer.
Wil je de èchte PAR-waarde van jouw verlichting meten, dan is een goede PAR-meter de enige optie.
Hoe zit het dan met Lumens?
Een andere methode die je ook wel eens hoort of leest, is de “Lumens” regel. Het Lumen bepaalt de totale hoeveelheid lichtenergie dat je aquariumlamp (of elke andere lichtbron) uitstraalt.
Maar … hier zit een addertje onder het gras.
Een Lux-meter met een onderwater sonde
Een Lux-meter (Lux = het aantal Lumen per vierkante meter) registreert vooral het licht waar het menselijk oog gevoelig voor is, namelijk groen licht. Blauw en rood licht worden niet goed gemeten. En laat dat net het spectrum zijn waar je planten het meest aan hebben!
Met andere woorden: Lumen of Lux werkt vooral voor het menselijk oog, maar is niet echt bruikbaar voor planten.
Het is bijvoorbeeld perfect mogelijk dat een lamp met veel Lumen (sterk licht in onze ogen) een laag PAR heeft voor je planten. Andersom is ook een mogelijkheid: de lamp lijkt op het eerste zicht weinig licht af te geven (weinig Lumen), maar heeft wel een uitstekende PAR.
Gebruik dus niet de hoeveelheid Lumen of je eigen ogen om te weten of je sterk of zwak licht hebt!
Er bestaat wel een trucje waarbij je de Lux-waardes kunt omrekenen naar PAR.
Je meet dan eenvoudigweg de Lux-waardes af en vervolgens deel je die waarde door een “constante”, naargelang het type lamp dat je gebruikt boven je bak. Het resultaat wat je dan krijgt is de PAR-waarde, uitgerekend in µmol/m2/sec.
Hieronder vind je een lijst van de verschillende constantes:
Links het type licht, rechts de contstante. Bron: Advancedaquarist.
Hou er wel rekening mee dat je bij deze methode een grotere foutenmarge hebt dan bij een PAR-meter. Je krijgt een relatieve meting (ongeveer juist) en geen exacte waarde.
Gebruik deze methode dus enkel als leidraad, net zoals de tabellen hierboven.
Een goedkoper alternatief: begin laag met je aquariumverlichting!
300€ vind ik persoonlijk veel geld voor een PAR-meter, zeker voor iets dat je eigenlijk niet ZO vaak gebruikt.
Daarom dat ik een geheel andere methode verkies, eentje dat veel goedkoper is maar wel wat geduld vraagt.
Je zult hiermee niet de lichtintensiteit in cijfers meten, maar je kunt wél de lichtsterkte aan jouw gewoontes en aan de behoeftes van de planten aanpassen.
Zo ga je te werk:
- Tijdens de opstart van je aquarium hou je de lichtintensiteit laag (bv met drijfplanten) en hou je de lichtduur op 6u max. Hiermee beperk je het risico op algen en kan de bak rustig rijpen
- Ondertussen doseer je volgens de Estimative Index en breng je je CO2 op gang. Voor een bak van rond de 100 liter en met voldoende watercirculatie kun je bijvoorbeeld 1 à 2 bubbels per seconde toevoegen. EasyCarbo doseren samen met de CO2 is ook een aanrader.
Dit spul kan wonderen doen tegen algen ;-)
- Elke week voeg je een half uurtje toe, tot je aan 8 uur in totaal zit. Dit is voldoende voor de fotosynthese. Ondertussen hou je zoveel mogelijk je planten in het oog. Verliezen ze kleur (zie mijn artikel over CO2-symptomen) of krijg je algen (bv draadalg of baardalg), dan moet je je CO2 een beetje verhogen.
- Tegen dat je 8u in totaal hebt, ben je een maand verder en hebben je planten zich al aangepast aan hun nieuwe omgeving. Je bak zou nu al goed gegroeid moeten zijn en ook algvrij zijn. Indien niet: ga na waar het probleem ligt, los het op en laat je bak nog een paar weken met rust. Je mag NOOIT het licht verhogen als je al algen hebt, want dan verergert het probleem.
OK, nu je bak stabiel is én met gezonde planten, is het tijd om het licht te verhogen:
- Verhoog week 1 en week 2 de CO2 en hou heel goed je vissen in het oog. Ga heel voorzichtig te werk en doe heel kleine CO2-aanpassingen. Ik draai bijvoorbeeld mijn naaldventiel een millimeter of twee naar de “OPEN” kant, meer niet.
- In week 3 plaats je je extra licht. Indien dit een extra TL-lamp is en het licht theoretisch dus verdubbelt, dan raad ik je aan om in het begin eerst nog wat drijfplanten toe te voegen. Hiermee voorkom je dat de lichtintensiteit té sterk verandert op een korte periode en de bak destabiliseert
- Als alles goed gaat, kun je na week 4 de drijfplanten langzaamaan verwijderen. Haal eerst de helft van de drijfplanten weg, wacht een weekje en verwijder dan de overblijvende plantjes.
Zie je wat ik gedaan heb?
Ik verhoog EERST DE CO2 en pas dàn de verlichting. Op die manier voorkom je dat je een CO2-tekort krijgt door het extra licht.
Want meer licht betekent dat je planten sneller gaan groeien. En planten die sneller groeien, hebben meer voeding nodig. Als er onvoldoende voedingsstoffen (waaronder CO2) zijn, dan stopt de plant met groeien, verslijmen ze en krijg je algen.
En dat wil je zoveel mogelijk vermijden natuurlijk ;-)
Voorzie dus altijd eerst onbeperkte voedingsstoffen voor je planten en ga dan pas je licht verhogen.
De conclusie?
Vergeet de Watt per liter regel en gebruik een Lux-meter enkel als leidraad!
De enige echt objectieve methode om de sterkte van je aquariumlicht te meten, is een PAR-meter.
Helaas zijn die nog peperduur. Een goedkoper alternatief is beginnen met laag licht en stilletjes aan de lichtsterkte te verhogen tot je de gewenste plantengroei hebt! Ondertussen verhoog je de CO2 en doseer je volgens de Estimative Index om voedingstekorten te vermijden.
Eventueel kun je de tabellen van PlantedTank gebruiken, maar dan enkel als leidraad.
En jij? Gebruik jij eerder laag of sterk licht? En met welke problemen zit je momenteel? Laat het mij hieronder weten of op mijn Facebook-pagina!
Rik Verhulst says
Deze trek ik in twijfel , kan je dat aantonen adhv producentengegevens ??
“Of nog een ander voorbeeld: beide bakken bevatten 100 liter, zijn 40cm hoog en het licht zit in de kap. Alleen heeft aquarium A 48 watt aan T5-lampen en aquarium B 48 watt aan T8-lampen. Beide gebruiken evenveel watt/liter, maar toch is de lichtintensiteit bij aquarium B veel lager omwille van de T8-lampen.”
Gilles says
Hey Rik
Bedoel je dat de lichtintensiteit minder is bij de T8 of specifiek die 48 watt?
Indien het laatste: dat is een fictieve wattage die ik gebruikt heb om het voorbeeld duidelijk te maken, ik denk niet dat er een 24w T8 bestaat. Misschien kan ik het best als disclaimer toevoegen :-)
Groeten
Gilles
Rik Verhulst says
Ik bedoel de stelling dat T8 minder lumen per watt afgeeft dan T5 …..
Gilles says
Hey Rik
Ik spreek over PAR, niet Lumen :-)
Dit is een interessant artikel: http://www.plantedtank.net/forums/showthread.php?t=105774
Helaas zijn T8 & T5 niet helemaal vergelijkbaar in deze tabel, omdat de ene geen reflectors gebruikt en de andere wel. Zal eens verder kijken of ik misschien een betere vergelijking vind.
Groeten
Gilles
Rik Verhulst says
Ik was er van uit gegaan dat PAR niet zo heel veel verschilt van lumen en voor zo ver ik weet is de verhouding lumen/W van T5 HE niet beter of slechter dan van T8 en T5 HO zelfs slechter dan T8 . Het zou interessant zijn als we tabellen zouden hebben van de verschillende standaard lampen Philips waar de PAR/Watt op staat ….. Kan jij die ergens vinden ?? Verder vind ik dit een zeer interessant onderwerp aangezien ik een plantenbakje heb …….met 4 X T5 80W HO en 4 X T8 58 W lampen erboven met reflectoren van Aqua Medic .
Gilles says
Hey Rik
Zoals eerder gezegd in een vorige reactie van mij: het is mogelijk om een lamp met minder Lumen en meer PAR te hebben en vice versa. Een lamp met een hoge Lumen wil zeggen dat het vooral geoptimaliseerd is op het spectrum dat het meest zichtbaar is voor het menselijke oog, maar wil niet noodzakelijk zeggen dat dit goed is voor planten. Andersom geldt natuurlijk ook. Hier is een interessante discussie, check het antwoord van Clive (Ceg4048, reactie #10): http://www.ukaps.org/forum/threads/please-look-good-for-plants.11949/
Zo’n tabel heb ik helaas nog niet gezien. Wel een topic met foto’s van de verschillende kleuren op 1 dezelfde bak zodat je beter kunt kiezen wat je het mooist ziet, maar niets met PAR/Lumen helaas. Zou wel een mooi proefproject kunnen zijn!
Groeten
Gilles
pascal says
Ik heb helaas de philips 840 weer uit mijn korall 60 gehaald en nu zit er de standaard lamp in. Die is helaas erg donker en zou graag de 840 weer terug willen. Mijn draad (of baard??) Alg wordt nu wel minder, maar ben bang dat het terug komt. Ik geef voeding via de EI en bio co2 aan een bruisbal. Hoe kan ik de 840 weer terugplaatsen zonder dat de algen weer floreren?
Gilles says
Hey Pascal
Ik denk niet dat het probleem bij de kleur van je licht lag, maar eerder ergens anders. Zorg gewoon dat je CO2 goed zit en dat je voort doet met de EI, dan beperk je het risico op de alg :-)
Groeten
Gilles
Patrick Schreurs says
Ik denk dat het wel aan de “lichtkleur” kan liggen in sommige gevallen. De bandbreedte van het lichtspectrum dat een plant nodig heeft heeft 2 pieken.
1 in het rode en 1 in het blauwe gedeelte. Wanneer een lamp niet kan voldoen aan 1 van die pieken kan de plant geen complete fotosynthese leveren.
Je kunt dan gebreken zien bij een plant die lijken op een voeding tekort terwijl er wel genoeg voorhanden is.
En dit kan per soort verschillen. Dit kan verklaren waarom de ene plant het soms heel goed doet en een andere soort plant niet in dezelfde bak.
Gilles says
Hey Patrick
Ik denk dat als je een lamp kiest met een kleur tussen de 4000K en de 6500K, dat de kans heel klein is dat je zo’n problemen gaat tegenkomen.
Ik ben van mening dat aquaristen, zeker beginnende, beter focussen op de levering van voldoende CO2 en meststoffen, in plaats van te spelen met lichtspectrum. Met die twee eerste ga je veel meer resultaat boeken dan met het laatste :-)
Groeten
Gilles
John Pilon says
Hoi Gilles,
Op zich vind ik het een leuk artikel zoals ik het heb gelezen en best leerzaam.
Zelf zit ik ook niet zo in de verlichting moet ik toegeven al wist ik toch veel dingen al wel.
Ik denk dat veel mensen best iets aan dit artikel hebben. Vaak weten veel mensen de betekenis van dit soort kreten niet.
Gilles says
Hey John
Bedankt voor de complimenten!
Ik heb het voornamelijk geschreven zodat beginnende aquaristen zich niet zouden blind staren op de “Watt per liter” en Lumen-regel, maar eerder zouden focussen op de reactie van de planten en alles geleidelijk aan doen. Hoop dat dit hun zal helpen.
Misschien dat ik later een technischer artikel schrijf, hoewel dat al vaak is gedaan …
Groeten
Gilles
M Willems says
Dit is eigenlijk helaas weer een artikel dat bijna compleet is over genomen van Tom Barr. En weer klakkeloos wordt aangenomen tot dit met zijn estimative index tot het beste resultaat zal lijden. Maar in de aquarium wereld zijn zoveel wegen die naar Rome leiden, dat aan elke methode haken en ogen zitten. Ik vind dat je met dit blog goed bezig bent, maar ik vind het allemaal wat weinig onderbouwd, en wat veel op de estimative index gebasseerd.
Gilles says
Dag Manuel
Als ik dit artikel klakkeloos gekopieerd zou hebben, kun jij mij dan de link geven naar de oorspronkelijke bron aub?
Het stuk van PAR heb ik gebaseerd op de Poolse website en die is inderdaad op zijn beurt gebaseerd op onderzoek door Tom Barr. Maar dit heb ik ook aangegeven en ik heb een hyperlink geplaatst naar de oorspronkelijke tekst, zoals het hoort.
De blog is in zijn geheel inderdaad sterk gebaseerd op de theorieën van Tom Barr en de Estimative Index, maar daar heb ik ook mijn redenen voor. Ten eerste omdat zijn methodes mij zéér goed geholpen hebben toen ik bijna gestopt was met de hobby door algenproblemen en ten tweede omdat zijn methodes voor een groot deel wetenschappelijk onderbouwd zijn. Er wordt zeker nergens gepredikt dat dit dé heilige graal onder de bemestingsmethodes is, wél dat het goed werkt.
Eerlijk gezegd vind ik je reactie behoorlijk beledigend, zeker gezien de tijd die ik erin steek.
Groeten
Gilles
John Pilon says
Ik moet zeggen dat het voor mij erg leerzaam is en ik vermoed voor veel anderen ook.
Dat het (deels) is overgenomen vind ik niet zo van belang moet ik zeggen. Het gaat mij om de inhoudt en niet zozeer waar de tekst wegkomt of wie het heeft geschreven.
Dus ik ben wel blij met dit artikel en heb weer dingen gelezen die mij niet bekend waren.
De EI is een prima werkende methode, maar ongetwijfeld zul je met een andere methode ook goede resultaten kunnen behalen. Ieder zn ding zeg ik altijd.
Gilles says
Hey John
Eerlijk gezegd snap ik niet de heisa over het gebruik van andermans onderzoek. In de literatuur wordt ook gewoon voortgewerkt op voorgaande onderzoeken …
De link naar het oorspronkelijk onderzoek staat er + ik heb de persoonlijke goedkeuring van Marcel, de eigenaar van die website.
En je hebt gelijk: ieder zijn eigen methode. Ik ben fan van de EI omdat ik vind dat het bijzonder gemakkelijk is met goede resultaten. Sommige mensen vinden dit minder interessant. Ieder zijn ding inderdaad … :-)
Groeten
Gilles
Fre says
Een goed doordacht artikel met een goede oplossing. Maar ik heb nog 1 vraag wat als je nou geen co2 toepast, is er dan ook een oplossing. Met vriendelijke groet Fre.
Gilles says
Hey Fre
Bedankt voor het compliment :-)
Als je geen CO2 toepast: hoe het licht laag! Ik heb hier eens een artikel over geschreven, misschien heb je er wat aan: https://www.aquascaping-blog.com/169/aquarium-zonder-co2
Groeten
Gilles
Wilco says
Leuk artikel, maar gevaarlijk onderwerp. Totdat een par meter voor iedereen beschikbaar is, zal men het moeten doen met andere vuistregels. En die zijn helaas altijd relatief, omdat ieder aquarium anders is. En de ene lamp is de andere niet etc.
Gilles says
Hey Wilco
Bedankt!
Persoonlijk ben ik geen voorstander van vuistregels omdat ze vaak incorrect zijn en je op een dwaalspoor brengen. Vandaar eigenlijk die “methode” op het einde van het artikel. Maar ieder zijn manier en mening :-)
PAR-meters zijn inderdaad nog altijd belachelijk duur. Ik kreeg via mail wel de tip binnen ivm de Seneye Reef die niet teveel zou kosten + een goede PAR-meter ingebouwd zou hebben. Ik ga dit nog wat verder onderzoeken en eventueel toevoegen aan het artikel.
Groeten
Gilles
Lathouders Rudy says
Interesant artikel, nu wil het lukken dat we gisteren een par meting gedaan hebben op mijn bak.
Conclusie is dat ik enorm veel licht heb, verlichting 20cm boven het water opp. en 65cm boven bodem, waardes gemeten op bodem links-rechts vooraan 90 par midden vooraan 135 par midden 145 par.
Problemen waar ik mee te kampen heb (had) sinds deze verlichting voedings tekorten alom, deze zijn nu zo goed als opgelost, enkel ijzer tekort probleem nog maar daar wordt aan gewerkt.
Nu kan je zeggen licht verminderen, dat is ook de gemakkelijkste oplossing maar voorlopig zie ik het nog als een uitdaging om alles goed te krijgen. Nog een punt bij extreem veel licht, nieuwe plantjes vragen wel wat tijd om zich aan te passen.
Gilles says
Hey Rudy
Da’s inderdaad redelijk hoog licht! Ik zou inderdaad het licht minderen, maar als je voor de uitdaging wil gaan: doen! Ik zou enkel goed oppassen voor je fauna dan, ivm vergassing.
Succes!
Groeten
Gilles
Wouter says
De regel van X aantal Watt verlichting / liter water gaat heden ten dage niet meer op , vroeger en nu nog een beetje ;-) was T8 de meest ingeburgerde aquarium verlichting en werkte de regel X Watt/L wel .
Als je vandaag de dag met LED en vooral met power LED’s gaat werken en je houd de bovenstaande regel aan zoals je gewend was met T 8 dan bekom je bijna een verdrievoudiging van licht als je de zelfde wattage zou aanhouden ten opzichte van de vroegere T8 . Wat er dus op neerkomt dat je vraag naar voedingstoffen minstens zal verdubbelen en bij niet juist anticiperen van de vraag van je planten naar voedingstoffen je gegarandeerd algen zal krijgen !
Ik weet al van een paar aquariumhouders die van T8 naar Power LED zijn overgestapt …….en terug gekeerd zijn naar T8 omdat ze algen bleven hebben en dit gewoon omdat ze de regel X Watt /liter bleven toepassen bij LED verlichting .
Gilles says
Hey Wouter
Bedankt voor je reactie!
Ik geef je volledig gelijk. Sterker nog: bij LEDs onderling is er vaak een sterk verschil qua lichtintensiteit (PAR/PUR). Dat maakt het inderdaad een pak moeilijker … en gevaarlijker. Want zoals je zegt kan het verschil tussen je nieuwe en oude lampen een stuk groter zijn met alle gevolgen vandien.
Groeten
Gilles
Jurgen says
Weet dat er nauwelijks verschil zit tussen par en lumens.
Daar sta je dan…
Gilles says
Dan sta je nergens
Je moet die Lux-waarde omzetten met een formule. Alleen verschilt die conversie per soort lichtbron (zie: http://www.apogeeinstruments.co.uk/conversion-ppf-to-lux/) en heb je een foutenmarge doordat Lux-meters bepaalde kleuren niet goed meten. De kans op een fout resultaat is dan groot.
Groeten
Gilles
Jurgen says
Lumens: Alle licht tussen 380nm en 780nm
PAR: Alle licht tussen 400nm en 700nm.
Verhoudingen tussen het rode spectrum en blauwe spectrum worden niet in rekening gebracht om PAR te meten.
maw, even zinvol/waardeloos als lumen.
Karel Hannema says
Dit is allemaal mooi en wel, maar hoe doe ik dat met ledverlichting.
Op mijn ledverlichting zit een programma dat s’morgens begint met zonsopgang, dan daglicht in de avond schemerlicht en dan blauw nachtlicht.
Een uurtje later gaat via een tijdklok alles uit, en begint s’morgens weer opnieuw.
Ik gebruik ook co2 en dat controle staat op groen dus in orde.
Mijn bak is 300 liter.
Dus mijn vraag hoe doe ik dat berekenen met mijn ledverlichting.
Vriendelijke groet Karel Hannema
Gilles says
Hey Karel
Lijkt me heel moeilijk om dit correct te berekenen. Misschien is het wiskundig mogelijk, maar ik heb helemaal géén wiskundeknobbel :-)
Ik zou zeggen: maak je niet zo druk om die berekening, maar voorzie voldoende CO2 & meststoffen voor een gezonde groei aan de hand van de laatste methode in dit artikel.
Groeten
Gilles
stylz says
Laat ik eerst zeggen ja Gilles je hebt volkomen gelijk PAR meten is de enige juist methode, planten doen niets met watt/liter of lumen of wat voor andere zaken dan ook.
Dus je hebt gelijk, maar de stelling gooi de watt/loter regel maar overboord daar ben ik het niet mee eens, dit is voor veel aquarianen het enige wat ze hebben en dit geeft een redelijke indicatie.
Ik denk dat je het met me eens bent dat veel bakken toch wel gelijk zijn, zelfde water hoogte mn of meer zelfde lichtkap, min of meer de zelfde lampen, dus iemand die vers begint met een bakkie meter x 50×50 heeft vermoedelijke min of meer de zelfde kap enz als een ander.
Wat je vervolgens doet is alle lampen op een hoop gooien maar dat is niet eerlijk, de watt/lier regel zoals ook Tom Barr die hanteerd is gebaseerd op T5 met een planten spectrum.voor een T8 moet je voor de zelfde hoeveelheid PAR gewoon meer wattage er op proppen en voor LED minder, ik draai met mijn LEDs op net iets meer dan 0.1 w/l op een 90 cm diepe bak,
Nu kan je dat ook gebruiken door te zeggen van zie je wel je bewijst dat de w/l onzin is maar dat is niet waar, je moet je wel realiseren dat ik hele hoge PAR LEDs heb en dus met die ratio weg kom, voor LEDs met minder kracht en PAR moet je hoger zitten zeg 0.25 w/l
Wat ik wil zeggen is gooi je auto kaarten nog niet weg omdat je sateliet navigatie hebt, veel mensen kunnen geen PAR meten en dan is het wel handig als je ergens van uit kan gaan als je bv van T5 over gaat naar LED, ik stel dan halveer je vermogen, klopt dat das de vraag, maar je moet het zeker niet een op een vervangen.
Je hebt gelijk maar als ik morgen een nieuwe bak plaats (zelfbouw) dan moet ik ergens van uit gaan dan is binnen de norale maten de w/l regel een goede richtlijn, ik moet immers iets kopen en dan moet ik ergens van uit gaan.
Dus watt/liter voor mij een redelijke vuistregel, stel je wil hoog verlicht das voor T5 zeg 1 w/l voor LED de correctie factor 0.5 er over heen dus 0.5 w/l voor T8 factor 2 dus 2 w/l in alle gevallen ga ik er van uit dat het lampen zijn met een redelijke planten spectrum, dit gaat niet op voor een gemiddelde lamp van de bouwmarkt want die geeft meer lumen dan par.
Ik vind dat je de vuistregel te snel overboord gooit.
Jurgen says
Lumens: Alle licht tussen 380nm en 780nm
PAR: Alle licht tussen 400nm en 700nm.
Verhoudingen tussen het rode spectrum en blauwe spectrum worden niet in rekening gebracht om PAR te meten.
maw, even zinvol/waardeloos als lumen.
stylz says
Als de PAR meter geen rekening houd met of het licht wel of niet in de par pieken zit en er dus ook geen methode is om vast te stellen hoeveel licht er verloren gaat buiten de PAR pieken,(niet nuttig wattage voor je planten) dan heb je er idd niets aan.
Ik ken de techniek niet achter deze meter, maar ga er van uit dat hij licht buiten de PAR pieken op de een of andere manier niet mee neemt maar wel de verloren energie meet anders heb je er niets aan.
Een gemiddelde bouwlamp met hoge lumen geeft ook PAR stop je er genoeg vermogen boven zelfs veel PAR als de meter dan aangeeft dat je een goede lichtbron hebt gekozen, zit hij er toch een beetje naast :)
Stop dus een 1000 watt bouwlamp boven je bak en je denk dat je goede PAR hebt lol
John Pilon says
Deze info/duscussie is voor veel mensen erg leerzaam naar mijn mening.
Ik volg dit dan ook aandachtig.
Gilles says
Hey Stylz
Bedankt voor je reactie.
Ik snap je punt, maar ik stel mij dan de vraag in hoeverre een vuistregel nog een vuistregel is als het eerder een schatting is. Je krijgt dan het probleem dat mensen gaan schatten dat hun licht OK is en dat het probleem dus elders ligt, terwijl ze wel degelijk téveel licht gebruiken. Idem met CO2: heel veel aquaristen gaan ervan uit dat hun CO2 perfect is, maar toch tonen de planten CO2-tekorten. Da’s het gevaar bij al die regels: je focust op die cijfertjes en niet meer op de bak.
Dan verkies ik mijn eigen “methode”: laag beginnen, CO2 & meststoffen verhogen en dan pas je licht verhogen. Je weet dan niet hoeveel PAR je hebt, maar je kunt wel je licht verhogen zonder risico op algen. Vaak knallen beginnende aquaristen een hoop licht vanaf dag 1 boven hun bak, zonder CO2 en meststoffen en dan begint de miserie. Ik denk altijd: rustig beginnen met weinig licht, en wanneer alles prima gaat, dàn pas verhogen. Vaak is dat laatste zelf niet nodig, maar om een of andere reden wil iedereen veel licht boven hun bak.
Er is trouwens een reden waarom die lamp in de bouwmarkt meer Lumen dan PAR geeft: die is geoptimaliseerd voor het spectrum dat wij als mensen het beste waarnemen en is dus op die manier “helderder”. Het is perfect mogelijk om een lamp met minder Lumen te hebben (dus voor ONS duisterder) maar met meer PAR, puur doordat wij licht anders waarnemen dan planten :-)
Maar bon, zoals op mijn “about pagina”: vele wegen leiden naar Rome. Ieder zijn eigen methode en als dat voor jou prima werkt, dan moet je daar verder mee doen!
Groeten
Gilles
Groeten
Gilles
Jurgen says
Niet voor het een of het ander Gilles, maar volgens mij moet je nog eens opzoeken wat een vuistregel precies betekend. ;)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Vuistregel
Een vuistregel is nooit precies. Het is een vlugge schatting.
Maar volledig akkoord. Het kan met veel minder licht dan dat de meesten denken. :)
Gilles says
En de Van Dale beschrijft het als een “in de meeste gevallen opgaande regel”.
Als de watt per liter al verschilt van zodra een ander merk van reflector wordt geplaatst of de lamp wordt verhoogd, dan lijkt mij dat niet meer “in de meeste gevallen opgaand”. Vrij volgens interpretatie dus.
Paul says
Ook al verwijs je naar studies van anderen, prima werk.
Ik zal je vertellen wat ik al jaren doe.
Ik verwissel , onder de “witte ” verlichting , per dag , gekleurde folie.
Lees: gewoon rood of donker groen of licht blauw en vooral veel donker geel en /of
oranje.
Mijn bak is ook 40cm hoog en ca 80 cm breed.
Praktisch geen alg en bij de donkere kleuren komen de slakken tevoorschijn,
niet veel, die ik daarna dood druk tegen raam of eruit haal.
Bak al 3 jaar stabiel.
Misschien een idee?
Veel plezier met je (onze) hobby.
Gilles says
Hey Paul
Bedankt!
Dus je dempt het licht met die folie? Wat voor folie is dat als ik vragen mag?
Groeten
Gilles
Ilona says
Hoi, bedankt voor je goede artikel.
Ik zit nog wel met de vraag wat nou werkelijk goed licht is? Zelf heb ik namelijk last van baardalg/penseelalg, vooral op de ruiten en op de randen van de bladeren van m’n vallisneria asiatica. De penceelalg dus vooral op de ruiten maar ook op het grind en op m’n hout.
Inmiddels lijken m’n waterwaardes goed te zijn, voeg co2 toe, voedingsstoffen, etc etc, dus ik heb zo’n vermoeden dat het door het licht komt. Bak staat al twee jaar, licht is ongeveer een jaar oud. Is een T8-lamp, 840. Deze brandt zo’n 10uurtjes per dag. Lang geleden opgebouwd.
Maar wat is nu eigenlijk een goede lamp? Hoe zit het met de kleur van het licht bijvoorbeeld? Wat voor invloed heeft dat en wat zou ik nog met het licht kunnen proberen?
N.a.v. dit artikel toch weer iets om extra over na te denken en misschien dat je nog een tip hebt.
Ilona
Ilona says
Ik kan niet editten, maar ik heb een 60cm bak dus volgens mij zit daar 15Watt in
Jurgen says
een 840 is zowaar perfect.
Maar mogelijks wat te weinig CO2?
Ilona says
Waterwaardes zijn als volgt:
PH 6,8
GH 9,0
KH 7,0
NH4/NH3 0,0
NO2 0,0
NO3 10,0
PO4 1,0
(PO4-test geeft wisselende waardes en is niet betrouwbaar meer, overigens, dus daar kan ik weinig waarde aan hechten).
Dus daaruit concludeerde ik dat mijn co2 zeker niet te weinig was… maar mocht ik dat verkeerd zien, hoor ik het graag!
stylz says
Met deze KH en pH moet je CO2 ongeveer perfect zijn geweest, toch laten de algen zien dat je CO2 te laag is, dus moet dat iets plaatstelijks zijn bijna, ik denk dat je onvoldoende stroming hebt of deathspots, waardoor je toch alg krijgt.
je nitraat vind ik wat laag zitten.
Kan ook een andersporen element zijn wat te laag zit, het hoeft geen CO2 te zijn maar die is wel de meest verdachte altijd :)
Jurgen says
Of iets die de pH beïnvloed waardoor de pH/kh verhouding niet meer klopt?
Ilona says
Bedankt voor jullie reacties. De vallisneria staan juist precies onder de uitstroom dus zouden in principe genoeg moeten krijgen, maar wel iets om uit te zoeken ja. De bodem dacht ik daar inderdaad ook aan, dat het daar aan kon liggen. Sporenelementen ook goed om uit te zoeken. Kijken of ik binnenkort even een uitgebreide test kan doen bij de aquariumwinkel hier. En inderdaad, het zou ook een externe invloed kunnen zijn. Officieel zouden die amandelboombladeren ook de PH moeten beinvloeden, die heb ik altijd wel in m’n bak, maar heb begrepen dat dat niet heel veel kan uitmaken?
Toch iets om uit te gaan zoeken en misschien toch te experimenteren met de co2 iets verhogen en kijken wat dat doet. Heel langzaam.
In ieder geval al onwijs bedankt voor het meedenken. Weet nu wel weer ietsjes meer en ook waar ik vooral op kan letten (en dat ik me geen zorgen hoef te maken over de kleur van het licht)
Gilles says
Hey Ilona
Als je volgens de EI doseert, dan kun je al alle voedingstekorten uitsluiten als mogelijke boosdoener, behalve CO2. En die is zoals Stylz al zegt meestal de boosdoener.
Die amandelboombladeren zorgen er inderdaad voor dat pH/KH tabel niet meer bruikbaar is. Ze verlagen namelijk de pH waarden maar voegen geen CO2 toe. CO2 toevoegen doe je met een CO2-systeem.
Groeten
Gilles
stylz says
Iloona, de plaats waar de alg zit zegt niets over waar de deathspots zijn, je kan aan de ene kant van je bak te weinig stroming hebben en daar lekken planten suikers en de alg gaat vrolijk op een andere plek zitten die hem goed bevalt.
Mijn comment op voldoende CO2 was gebaseerd op geen andere pH verlagende midelen want dan klopt het niet meer :)
Ilona says
Weer wat geleerd. Dacht altijd dat het met stroming te maken had ;)
Johan Veenhof says
Mooi artikel welke zeker meer diepte en duidelijkheid verdient!
Een beter alternatief: PAR??? Als je het geld heb wel. Maar hoeveel van ons heeft deze tool tot zijn beschikking????
Terug rekenen naar lumen is dan helemaal zo gek nog niet.
Ook omdat fabrikanten de lumen nu wel opgeven maar nog geen vermelding maken van Par.
Je kunt de T5 en de T8 buizen niet over een kam scheren, Philips buizen leveren een hoog aantal lumen.
Grolux de plantenlamp levert een 30 tot 40% minder Daarnaast heeft ook de kleur invloed op de groei. 3500 kelvin warm dus veel geel of juist 6500 kelvin veel koeler en zien wij als blauw
Gilles says
Dag Johan
Wel ja, dat is wat ik zeg: amper beschikbaar aan een schappelijke prijs. Johan Cnossen liet me wel weten dat de PAR-functie van de Seneye Reef een goedkoper alternatief is dat vrij precieze resultaten geeft in vergelijking met andere PAR-meters. Is misschien nog interessant.
Terugrekenen is inderdaad een mogelijkheid, maar er is wel een grotere foutenmarge. Persoonlijk verkies ik dan om wat door te sparen voor een PAR-meter.
Over de kleur van die speciale lampen heb ik mijn mening al gegeven op Facebook :-)
Groeten
Gilles
Johan Veenhof says
Als je jou artikel recht wilt doen, zal je verhaal compleet moeten vertellen anders loop je het risico dat mensen het bos in gestuurd worden.
Philips 830 36 watt lumen 93 par 187 per watt
Philips 840 36 watt lumen 93 par 201 per watt
Philips 865 36 watt lumen 90 par 209 per watt
Gro-lux 40 watt 30 lumen 154 parr per watt
Dit is een richting omdat er voor zover ik weet geen standaard is.
Iemand die net een aquarium koopt, zeg een 60 cm bakkie, wordt van alles verkocht, behalve voorzien van de juiste informatie. Met de juiste informatie hebben de mensen die dure technieken helemaal niet nodig.
Dat komt pas kijken als je je gaat verdiepen in de materie.
stylz says
Lumen en PAR kan je niet met elkaar vergelijken, helaas wordt dat steeds wel weer gedaan :(
Een goede PAR lamp geeft veel licht in de rode en blauwe geboed, de PAR pieken, mensen zien dat licht niet goed dus geeft dat weinig lumen.
Geel,groen,Oranje wordt door ons goed gezien dus veel lumen, helaas wat wij veel licht vinden daar hebben de planten nu net niets aan, die vinden dat donker, of ehh minder.
Daarom ook de combo philips 830 voor ons met een philips 865 voor de planten het is een compromie.
Alles is relatief een goede lamp geeft veel PAR voor weinig watt dus heeft een hoge watt/PAR ratio een goede lamp voor ons geeft veel Lumen per watt dat zijn 2 totaal verschillende dingen.
Het is net als naar een infrarood lamp kijken en zeggen goh daar komt niet veel licht uit.
Onder een goede PAR straler dus veel PAR per watt, staan planten te bakken in het licht en wij denken goh wat donker.
Gilles heeft gelijk de enige methode om te weten of jou lamp voldoende PAR geeft is gewoon meten omdat fabrikanten het niet vermelden hoeveel PAR/Watt een lamp geeft.
Is die lamp, die voldoende PAR geeft dan een goede lamp, ja dat kan maar hoeft niet.
Je moet dan vergelijken hoeveel watt je er in stopt om die hoeveelheid PAR te krijgen.
Een PAR meter vertelt je alleen hoeveel bruikbare straling er is voor je planten niets meer en niet minder, hoeveel watt je daar voor moet gebruiken bepaald of je lamp een goede planten lamp is.
PAR niet alles, want PAR is een donker gebied voor ons, zoals ik al aanhaalde, een goede PAR straler moet je maar net mooi vinden want die is vrij paars, je wil vaak ook een goede kleurweergave en die gaat je extra watt’s kosten omdat je ook licht wil hebben in ons lumen gebied dus geel,groen,oranje zeg maar.
Je bent er dus niet met alleen PAR meten, maar het zegt wel of die lamp voor jou bak voldoende planten licht geeft.
Jurgen says
De meeste ‘groei’lampen bij kwekers zijn eerder oranje.
Eigenlijk is het vrij simpel.
Gemiddeld 3000-4000kelvin bij cri 80+ geeft de optimale balans.
Hoe verder je daarvan af wijkt, des te lager het groeirendement.
Dat kan idd een 830+865 zijn, maar ook gewoon een 840.
Je leest vaak op fora dat witter licht evengoed lukt.
Maar diezelfde personen zitten met dubbel zoveel licht dan hier beschreven om hetzelfde resultaat te bereiken.
Trek dan maar zelf de conclusie.
Als je op een bak van 50cm hoog 1 T8 buis per 10cm diepte hebt heb je behoorlijk veel licht.
Vanaf 60cm hoogte reken je best T5 lampen.
Gilles says
Jurgen
Waar jij over spreekt zijn groeirendementen die onderzocht zijn geweest voor de agricultuur en horticultuur.
Ik stel mij de vraag of die speciale lampen voor aquariumplanten wel voldoende “return on investment” hebben. Die lampen kosten vaak 3 tot 4x meer dan een gewone lamp uit de doe-het-zelf-zaak en ik betwijfel of het extra groeirendement dat die planten in een aquarium geven wel die prijs waard is. Theoretisch is dit mooi, maar in de praktijk is de biomassa van onze aquaria naar mijn mening gewoon te klein om een wezenlijk visueel verschil te zien.
Jouw bak of de bak van die andere personen zijn geen argument ivm deze discussie. Je moet vertrekken vanuit een controlesituatie waarbij 2 bakken identiek hetzelfde zijn: zelfde biomassa, zelfde filter & waterciculatie, evenveel meststoffen en CO2, zelfde omgeving, … Vervolgens ga je bij aquarium A lamp x plaatsen en bij aquarium B lamp y. Vervolgens de resultaten registreren.
Pas daarna kun je zo’n conclusies trekken.
Groeten
Gilles
Gilles says
Hey Johan
Thanks voor die info, handig. Is er misschien een volledig document hiervan te vinden? Ik zal binnenkort een update van dit artikel doen met daarbij die “PAR-tabel”. Het is nog steeds een schatting, maar kan wel als leidraad dienen.
Ik ben verder volledig akkoord met je laatste stelling: het is soms degoutant om te zien of te horen wat mensen verkocht krijgen als ze een nieuw aquarium halen en vaak ook advies krijgen waar je je serieus je wenkbrauwen van optrekt. Toen ik mijn eerste bak ging halen, zei de verkoper dat CO2 weggegooid geld is, maar verkocht me dan wel de bak met het sterkst mogelijk licht … Niet te verwonderen eigenlijk dat aquaristen stoppen met de hobby.
Het laatste stukje van het artikel heb ik trouwens om die reden erin gezet: hoef je geen LUX- of PAR-meter kopen. Gewoon langzaam je CO2 verhogen, gevolgd door je licht. Alles op het gemak en veel kijken naar je vissen/planten :-)
Groeten
Gilles
Gilles says
Hey Johan
Artikel heeft een kleine update gekregen, ik heb nu een paar tabellen toegevoegd die als richtlijn gebruikt kunnen worden.
Groeten
Gilles
Mart says
Ha Gilles ,
Ik weet niet of ik iets over het hoofd zie/lees….
Maar hoe werkt dat met een 4 kanaals lichtdimmer die een programma draait van 07:00 tot 23:00
ik begin om 07:00 met 1 tl op 1% en dan om 10:00 zijn ze alle 4 op 60% rond 12:30 zijn ze weer op 30%
om vervolgens om 14:00 weer op 75% tot 16:30 . om 17:00 heb ik alles weer aan de 30% in de periode tot 23:00 gaat alles weer naar 1% en schakelen een voor een uit(23:00)
hoe weet ik of ik te veel of te weinig licht draai?
ik hou nu de planten(licht eisers)in de gaten en alg natuurlijk……….
ik heb een bak van 100x40x40 cm met 4 aquastars van 30watt er boven.
ben benieuwd …………….
Gilles says
Hey Mart
Ik denk dat dit quasi onmogelijk te berekenen is. Met een PAR-meter zou je wel voor elke stand een meting kunnen doen, maar dan moet je natuurlijk eerst zo’n meter hebben.
Ik denk niet dat je “te weinig” licht hebt, zeker niet met de verlichting die je tegenwoordig standaard bij aquaria krijgt. Je focust beter op goede CO2 en bemesting zodat de planten volop kunnen groeien, daarna pas verlichting verhogen indien gewenst.
Heb je momenteel last van algen dan?
Groeten
Gilles
Mart says
Hallo Gillis ,
Nee, de bruine alg is aan het vertrekken en verder geen last….. planten doen het prima.
ik ben er inmiddels achter dat te veel licht niet goed is,planten groeien nu normaal….vooral de stengelplanten (bladeren mooi dicht bij elkaar)ook de rood bladerige!!
ik voeg co2 en profito toe……..Ph hangt aan de 6,5 10ml per dag planten voeding.
ik hou dit even vol….omdat de bak pas een paar maanden draait.
nog een vraag……..waar neer maak ik het voorfilter schoon….is dat als de uitstroom minder word of is dat om een bepaalde tijd?
Gilles says
Hey Mart
Filterwatten en sponzen best 1x per maand uitspoelen of vervangen. Biomateriaal kun je met rust laten. Als de uitstroom zichtbaar minder is, ben je meestal al te laat ;-)
Groeten
Gilles
Johan Veenhof says
Het kleuren spectrum is van invloed op de parr meting. zo kan de aquarel in lumen lager scoren maar in parr juist hoger. Mijn tip Gilles is verwijs in elk geval door naar je stukje betreft de kleuren van het spectrum maar ook dat groen licht weldeglijk van invloed is op de assimilatie.
Maar als je wat meer ervaring heb, kan je een lamp ook beoordelen door te kijken. Alleen worden er vaak meerdere factoren verandert, waardoor niet zeker is of de groeiverbetering dan wel verslechtering ook door die lamp of led komt.
marco says
Heb dit verhaal nog maar een keer gelezen.Ik id ook met een algprobleem,nl draadalg.
Mijn bak is 88 liter
Aan voeding kiep ik per dag 5ml profito erin ph van 6.4 dropckecker is lichtgroen tot tegen geel aan kh van 4-5 gh 7 ,Nitraat 20mg/l PER week!! fosfaat 1-1.5 PER WEEK (waarde gedeelt door 7) dagelijks gedoseert!! S,morgens profito s,avonds. Verlichting van 13 tot 21 uur verlichting: van maxpect ledverlichting 160w draait nu op 60% alle 2 de kanalen.Draai ik deze lager groeien de cabomba bv niet meer compact maar langgerekt!!!!!!Dus om de verlichting terug te zetten dan goeien de planten ook minder.Ook heeft hemicanthus mecrameodes verschormpelde,bleke,kleine blaadjes.Dus waar moet ik het nog zoeken (in een andere hobby??)snap het gewoon niet meer Dus of ik teveel licht heb????weet het niet!!
Gilles says
Hey Marco
Je had mij hierover ook gecontacteerd via Facebook. Ik heb je daar enkele tips gegeven. Dit is alleszins een CO2-probleem, vermoedelijk combinatie van teveel licht & mogelijk ook slechte watercirculatie. CO2 verhogen zou ik niet doen aangezien die al hoog zit. EasyCarbo (of ander merk) kun je wel doseren samen met de CO2 als extra koolstofbron.
Heb je mijn anti-draadalg strategie al gelezen?
Groeten
Gilles
John Pilon says
Ik denk ook dat je het moet zoeken in de hoek van de co2.
Ik hoor vaker op fora dat men problemen heeft met algen als er led boven de bak hangt.
60% van 160W is bijna 100Watt.
Dat is erg veel op 88 liter denk ik. Dan zit je over de 1 Watt per liter.
Ik volg de EI en zit rond de 0,4W/L.
John Pilon says
Ik bedoel dus de hoek van het licht en niet de co2. mijn excuses voor de vergissing.
Je hebt voor de hoeveelheid co2 die beschikbaar is teveel of te lang belichting.
marco says
Mijn bak is 88 liter
Aan voeding kiep ik per dag 5ml profito erin ph van 6.4 dropckecker is lichtgroen tot tegen geel aan kh van 4-5 gh 7 ,Nitraat 20mg/l PER week!! fosfaat 1-1.5 PER WEEK (waarde gedeelt door 7) dagelijks gedoseert!! S,morgens profito s,avonds. Verlichting van 13 tot 21 uur verlichting: van maxpect ledverlichting 160w draait nu op 60% alle 2 de kanalen.Draai ik deze lager groeien de cabomba bv niet meer compact maar langgerekt!!!!!!Dus om de verlichting terug te zetten dan goeien de planten ook minder.Ook heeft hemicanthus mecrameodes verschormpelde,bleke,kleine blaadjes.Dus waar moet ik het nog zoeken (in een andere hobby??)snap het gewoon niet meer Dus of ik teveel licht heb????weet het niet!!
marco says
Ok maar mijn lamp hangt 50 cm boven de bak,,en de cabomba groei langerekt als ik de verlichting lager zet??????? mvg Marco
John Pilon says
Draadalg heeft als oorzaak in de regel de co2 en dan bedoel ik meer dat er dan vaak wel co2 aanwezig is maar teveel/ te lange belichting.
Is de circulatie wel goed in de bak??
Zoals gilles al zegt zou je beter niet meer co2 doseren dus zou dan echt de verlichting dimmen of in uren terug brengen. Jammer dan voor die Cabomba en daar zou ik een andere plant voor nemen.
Zitten de algen die je bedoeld richting het oppervlak?? Ik vermoed het dus wel.
Jurgen says
Draadalg komt ook vaak door verkeerd licht. In te wit licht heb je veel makkelijker draadalg omdat het rendement voor planten lager ligt.
Algen hebben daar geen last van en hebben dus een voetje voor op dat moment.
Gilles says
Dag Jurgen
Heb je een bewijs die dat argument bevestigt? En wat is “wit licht” volgens jouw redenering?
Groeten
Gilles
Jurgen says
Bewijs? Staat genoeg online in wetenschappelijke studies lijkt me.
Laat ons zeggen dat vanaf 7000k toch echt wel te wit wordt om nog goed en efficient te zijn.
Zoals je weet hebben planten vooral rood en blauw licht nodig om goed te ontwikkelen.
Die onderlinge verhouding is van groot belang.
Studies wijzen aan dat bij TL 3000-4000 kelvin de ideale verhouding is voor optimaal rendement voor de planten. dan bedoel ik de groeiprestaties per watt, lumen of wat dan ook licht. Hoe verder je daar van af wijkt, des te meer licht je zal nodig hebben om dezelfde resultaten te bereiken. Beetje zoals de wet van het minimum. Maar ook op licht.
maw, ook met 6000k kan je planten perfect laten groeien. Al zal je veel mee licht nodig hebben om dezelfde resultaten te bereiken.
Het is niet voor niets dat sedert de tendens voor witter licht er ook veel meer wattage aan lampen geplaatst wordt in dei bakken.
Mijn eigen aquarium werd indertijd geleverd met 2x4200k en 2x6800k terwijl ik kwam van 3x3000k en 1x triton van intepet (ja, een hele oude. ;) )
Op zich veel witter dan wat ik gewoon was en had toen nog niet de kennis waarover ik nu beschik. Dus heb ik die lampen netjes gebruikt. Na enkele weken werd duidelijk dat planten die voorheen prima lukten in mijn vorige bak met T8 verlichting het niet meer deden in het wittere licht van T5. De symptomen waren volgens kenners overduidelijk lichttekort. Planten die normaal rood werden bleven groen.
ook de blyxa japonica die doorgaans roodbruine tintjes kan krijgen bleef groen als gras.
Zuiver groene planten deden het al bij al prima. Daar waren er geen opmerkingen.
Na lang zoeken en proberen van allerlei tips heb ik tegen het advies in van ervaren mensen andere lampen gekocht en terug naar de warmere tinten gegaan. Al werd me verteld dat dit niets zou uit maken.
En warempel, na twee weken begonnen alle planten veel beter te groeien.
Rode planten werden rood en de groene planten groeiden sneller.
Enkele artikels later werd me duidelijk dat de lampen gewoon pakken efficiënter waren.
En op die manier de planten veel meer bruikbaar licht hadden.
Tevens daarom is PAR geen heilige graal.
PAR is de som van bruikbaar licht voor de planten. Maar zegt niets van de verhouding onderling.
Zo zie je dat een 840 dezelfde PAR heeft als een 865, en toch een totaal ander groeirendement heeft.
Helaas is het probleem bij led dat we niet weten welke verhoudingen je moet aan houden.
ten eerste weten we niet precies welke golven een led juist geeft. 4000k led geeft niet per se dezelfde golven als een 4000k tl.
Bovendien geven blauwe leds veel meer licht dan rode leds van hetzelfde wattage.Dus als je evenveel rood als blauw licht wil met leds zal je meer rode nodig hebben dan blauwe. Hoe dat uit te leggen is weet ik niet. Maar het is een vaststaand feit.
Nu, dat was een hele uitleg om te vertellen dat planten het beter doen onder warmere kleuren dan koudere. :)
Maar het probleem zit dat algen veel minder onderscheid maken in die kleuren. Algen doen het zelfs prima onder zuiver UV-A en -B waar planten gewoon zouden afsterven.
Het is nu eenmaal een primitief organisme waar planten gesofisticeerder zijn en gevoeliger zijn.
Dus in bv witter licht gaan planten minder hard groeien terwijl algen daar geen last van hebben.
In een bak waar alles goed gaat is dit geen probleem. waar geen algen zijn hoef je daar niets mee in te zitten.
Waarom draadalgen beter groeien onder witter licht kan ik niet zeggen.
Maar ik ervaar dat als mijn cabomba onder mijn enige 6000k lamp komt te drijven(die ik heb voor de kleur er van) de toppen last krijgen van een enkele draadalg.
Dit is ook iets dat ik vast stel algemeen. Problemen met draadalg zie je veel meer bij bakken met witter licht. Althans iets wat ik ervaar. Er zijn genoeg bakken met hogere co2(+30ppm) waar draadalgen welig tieren. Dat dit ook soms komt door te weinig co2 is volkomen juist. Maar is gewoon niet de enige trigger.
Gilles says
Jurgen
Als er dan toch zat veel informatie hierover te vinden is, geef mij dan een link naar een wetenschappelijk onderzoek dat bewijst dat bepaalde algsoorten vaker voorkomen bij bepaalde spectra in aquaria. Als je iets wilt staven moet jijzelf het bewijs daarvan geven, niet iemand anders maar laten zoeken.
Dat experiment met jouw bak bewijst niets, want je vertrekt – zoals gezegd in mijn vorige reactie hierboven – niet vanuit een controlesituatie vertrekt. Pas wanneer je werkt met 2 identieke situaties (zelfde aquaria, filtratie, verlichting, …) en slechts 1 verschillende factor creëert, dan kun je conclusies gaan trekken.
Trouwens, je zegt zelf “In een bak waar alles goed gaat is het geen probleem”. Waarom zou dan iemand moeten focussen op het licht wanneer de primaire oorzaak elders ligt.
Groeten
Gilles
marco says
Hoi ja id in de hogere delen van mijn planten..heb mijn verlichten nu op 40 % kijken wat dit brengt…Alvast bedankt…Had de cabomba erin ook voor de bestrijding van alg (snelgroeier) maar als deze zo langerekt groeid ziet dit niet uit maar goed kijk wat ik ga doen eerst maar eens afwachten.En hopen dat de rest van de planten het wel beter gaan doen en netjes groeien…..mvg Marco
John Pilon says
Dat heb ik destijds gehad in de Rio125 ook in de hogere regionen. de stroming was gewoon onvoldoende met die interne filter destijds.
Ik denk zelf dat je moet minderen met het licht als je stroming wel voldoende is.
Afwachten nu dus even.
Gilles says
Hey Marco
Langgerekte groei is een symptoom van te weinig CO2. De plant knapt dan na een tijd af om “betere oorden” op te zoeken. Dit wordt in de wetenschap “autofragmentation” genoemd :-)
Groeten
Gilles
John Pilon says
Er kan hier dus sprake zijn van te weinig co2 met het licht dat voor handen is of de stroming is niet goed.
Voor de ene bak is 20mg co2 meer dan genoeg maar voor de andere bak niet. Dat jangt oa af van de belichting.
Ik heb overigens op de site van Easy life wel een artikel gelezen dat of blauw of juist rood licht ook een langgerekte groei kan veroorzaken. Staat een mooie foto bij.
Jurgen says
Kan soms ook door te warm water of door te weinig licht komen.
Maar idd ook door te weinig co2 ;)
marco says
Ok maar nogmaals mijn lamp hangt dus 50 cm boven de bak lamp stond op 60 %,,en de cabomba groei langerekt als ik de verlichting LAGER (dus minder fel) zet???????Hoe moet ik dit dan begrijpen?Als het aan de co2 zou liggen??ph controller staat op 6.5 kh van 3-4 ongeveer.en allees staat te wiebelen in stroming naar mijn iedee of moet ik er golfslagbad van maken??Snap er niets van??Heb bij aquatop in wurselen een bak gezien met de zelfde lamp op 20 cm hoogte op 85% (160 w maxpect led verlichting) en Geen stroming !!dit werdt vermeden zeiden ze me de uitlaat filter kwam boven water uit en kabbelde heeeel ruistig eruit door doosnede uitlaat. En wel bodem verwarming!! en een ph van 6.9 ?????? En ook met hemianthus micranthemoides en prchtig hoe dit erbij stond een bol van wel 50 cm doorsnede …maar goed het blijft een uitdaging maar wel leuk,,!! fijne roetjs iedereen!!!! en tot in 2015 mvg Marco
Jurgen says
Te weinig licht zorgt ook voor langgerekte cabomba.
Gilles says
Lees dan dit eens: http://www.plantphysiol.org/content/114/4/1501.full.pdf
“In summary, we found that ethylene and a low O, concentration
stimulated petiole elongation in the floodingtolerant
plant, R. palustris. […] This effect of ethylene could be counteracted by low
O, and high CO, concentrations”
Gewoon eenzijdig het licht verhogen zal het probleem enkel verergeren ivm grotere vraag naar CO2 maar identiek aanbod.
Jurgen says
Op voorwaarde dat het komt door CO2 gebrek. Als er voldoende is hoef je niets meer te verhogen.
25-30ppm is ruim voldoende.
Meer bruikbaar licht zal idd de groei bevorderen en het CO2 verbruik doen stijgen. Dus zal er meer CO2 bemest moeten worden om hetzelfde niveau te handhaven. Geldt ook voor spoorelementen en NPK.
John Pilon says
Hier zie je iets over de invloed van kleur van het licht wat volgens deze site ook een rol kan spelen:
http://www.easylife.eu/pg.html?id=52
Gilles says
Hey John
Ja, maar we gebruiken geen lampen die enkel rood of enkel blauw zijn :-)
Wat me ergert is dat aquariumbedrijven deze theorieën gebruiken/misbruiken om hun speciale aquariumlampen te verkopen. Ik heb het hierboven al gezegd denk ik: ik ben het eens dat het spectrum een invloed zal hebben op het groeirendement, dat is al aangetoond in onderzoeken voor de agricultuur en horticultuur. Maar in die sector is de biomassa een pàk hoger en is de “return on investment” van zo’n lamp sneller zichtbaar.
In tegenstelling tot de serres met 10.000 planten gebruiken wij in onze aquaria slechts een tiental planten. Dan stel ik mij de vraag of het de moeite loont om 3 à 4x meer geld te investeren in een speciale lamp die waarschijnlijk een miniem zichtbaar (!) verschil zal geven. Persoonlijk vind ik dat je dat geld beter investeert in meststoffen en CO2, maar dat is ieder zijn keuze natuurlijk :-)
Groeten
Gilles
John Pilon says
Er zijn dus meerdere oorzaken die de langgerekte groei kunnen veroorzaken.
Dat kan co2 zijn maar ook de hoeveelheid licht en de kleur die men gebruikt.
Marco is nu diegene die kan bepalen of de kleur de oorzaak kan zijn.
Zoals bij zoveel problemen zijn er meerdere oorzaken mogelijk.
marco says
uhhhhh??????help!!!dus volgens enkele mensen toch te weinig licht??(ivm cabomba)Of teweinig warmer licht???zou ik de kleuren naar warmer moeten zetten??heb 2 kleurkanalen …Ok,,,,,,,,,om het nog wat makkelijker te maken hihihi..pffffff…..dit is een wetenschap opzich pffff…
gr marco
Jurgen says
haha, nee. te warm water of te weinig licht.
Niet verwarren :)
Cabomba heeft doorgaans geen last van warm water. Dus denk ik niet dat je het probleem daar moet zoeken.
Denk eerder in de combinatie van te weinig licht en te weinig co2.
Heb jij een co2 continu test in de bak? Want de ph/kh tabel is geen heilige graal.
Met een continu test van jbl of dennerle weet je het gemiddelde co2 niveau in de bak.
Wat volgens de tabel genoeg zou moeten zijn kan volgens zo’n tester nog steeds te laag zijn.
marco says
Ja ik heb een dropchecker van dennerle lichtgroen tot bijna geel,,en verlichting mijn led verlichting maxpect 160w razor r420r 8000k(op zijn wits) Dit zou vergleijkbaar moeten zijn met een hqi 150w Hangt 50 cm boven de bak en heb ik op 65 % gehad allebei de kanalen rood en blauw.Dus ja te weinig ,teveel licht verkeerde kleur???wie zal het zeggen. maar we blijven volhouden …..ik zal gvd een slabak krijgen zonder algen dan wel,,,,,
.pfff ..groet marco
Jurgen says
Soms is het zoeken naar het juiste antwoord.
Co2 zou het niet mogen zijn. Mijn dennerle dropchecker staat donder groen en de cabomba groeit heel kort op elkaar.
Je kan experimenteren met meer rood?
Kweeklampen hebben doorgaans minstens dubbel zoveel rood licht(in power) als blauw licht.
Dat geeft dan een fel paarse schijn(zonder ander licht)
Wetende dat dewitte leds 8000k zijn zal je rood wel op maximum mogen zetten.
Eigenlijk is die voor zoutwater bedoeld.
Kwestie dat je weet welke richting je uit moet.
De hoeveelheid blauw zou ik niet verminderen, maar vooral de hoeveelheid rood opkrikken.
marco says
hoi 8000k is op zijn wits late maar zeggen,is echt voor zoetwater bedoelt ,je heb nl ook 10000k en 16000k.in dat type Kan id de kleur meer naar het warme gebied instellen…ga ik ook proberen..Maar verklaart dit dan de slechte groei van nieuw blad deze klein verschrompeld en bleek uitzien??..hemianthus micranthemoides??dacht eerst aan een calcium tekort enof een teveel aan kalium (deze laatste de ijzeropname bemoeilijkt)maar dit kan ook weer niet..gh is goed,en kalium voeg ik niet meer extra toe….
.groet Marco
Jurgen says
Nee, dat licht heeft er niets mee te maken. Kan idd calcium zijn. Is iets helemaal anders.
Jurgen says
Door teveel kalium kan ook de calcium opname bemoeilijkt worden.
Dus is er wel calcium in de bak, maar Kan de plant het niet gebruiken.
Daarom stappen er veel af van kno3 gebruik en maken ze de combinatie van kaliumnitraat en calciumnitraat. Soms zelfs ammoniumnitraat. Maar dat is wat link.
marco says
calciumnitraat kan ik ook in poedervorm krijgen,ik werk met stockoplossingen,,zo ben ik niet afhankelijk van die merken allemaal en goedkoper.En zo weet ik wat ik doseer…en hoeveel.Maar hoe zit het dan met de gh waarde?? als die toch goed(7-8) is zou er toch voldoende calcium in het water moeten zitten toch??
groet Marco
Jurgen says
Zou je moeten berekenen. Maar je moet al flink wat calciumnitraat gebruiken om de Gh 1 graad te doen stijgen.
De calcium in de gh wordt onbruikbaar in bepaalde omstandigheden door teveel kalium. Dat wil niet zeggen dat ze er niet is.
Door het kaliumgehalte te doen dalen verhelp je dat probleem.
Teveel kalium maakt verzwakte celstructuur waardoor ze nog meer kalium gaan vragen. Worden ze als het ware junkies. Dat werd me toch verteld door een landbouwingenieur.
Heb in mijn bak veel minder kalium dan de meeste van de Barr-clan.
Meestal rond de 10ppm en toch geen tekorten te zien.
Ik bemest geen kalium. Enkel wat ik heb door Sera mineraal zout en de 5ppm per week door de bemesting.
John Pilon says
Wat is teveel kalium als ik vragen mag??
Ik gebruik ook de poeders die Marco bedoeld en doseer wekelijks 20/2.
Doseer je daar dan ook teveel kalium, want dat zijn hoeveelheden die de meeste van de EI clan toevoegen.
Jurgen says
Ei is sowieso gebaseerd op overdoseren. Daarom ook de wekelijkse 50% waterwissels.
Doorgaans idd ook teveel kalium. Waarden van 40ppm en hoger zijn er geen uitzondering. Daardoor krijgen planten een te zwakke celstructuur en gaan ze nog meer voeding vragen. Vicieuze cIrkel.
Gek genoeg kan je een calcium gebrek deels oplossen met kaliumsulfaat. Waarom weet ik niet. Maar ben zelf ooit in die val gelopen door extreem kalium te gaan doseren.
Gilles says
Jurgen
Verdoken reclame is niet toegelaten.
Verder is heel het antagonisme verhaal gebaseerd op terrestrieel onderzoek en is er nooit een wetenschappelijk onderzoek geweest op aquaria.
Je kunt niet zomaar de resultaten van een terrestrieel onderzoek hergebruiken voor de aquaristiek.
In mijn artikel over antagonisme heb ik trouwens het voorbeeld van Leung aangehaald met meer dan 100ppm kalium: https://www.aquascaping-blog.com/1226/antagonisme-aquarium
Niets mis met plantengroei.
Groeten
Gilles
John Pilon says
Ok, ik doseer wekelijks 20/2 en zou niet weten hoeveel kalium dit oplevert.
Maar als ik het goed begrijp dan zou het best meevallen en is het voor aquaria niet eens aangetoond.
Vreemd dat je het met kaliumsulfaat op kan lossen want als ik dat extra zou doseren dan wordt het kaliumgehalte nog hoger in de bak.
Gilles says
Dag John
Dat kun je berekenen met een calculator hoeveel dat geeft.
Antagonisme is inderdaad nooit wetenschappelijk bewezen geweest voor aquaria. Toch zijn er veel aquaristen die de resultaten van het “terrestriële” onderzoek gewoon overnemen en dat is naar mijn mening niet correct. Als je dan ziet dat bakken met meer dan 100ppm aan kalium geen problemen vertonen, kun je je afvragen of je je wel zorgen moet maken om zoiets …
Naar mijn mening focus je beter op CO2, goede stroming, niet téveel verlichting & het voorzien van voldoende meststoffen. Al die testen en theorieën leiden enkel maar af :-)
Groeten
Gilles
John Pilon says
Ik heb op de site waar ik de poeders koop even de calculator gebruikt.
Daar kun je berekenen hoeveel je moet doseren op 100 liter.
Bij die berekening kom ik uit op een wekelijkse toevoeging van 22.5/2 (nitraat/fosfaat) en daarbij doseer ik dan ook steeds 22.5mg/l kalium.
Dat is volgens mij niet eens zo heel veel en zal dat dus wel meevallen. Tuurlijk blijft er na de waterwissel een deel over maar dan zal ik ergens rond de 30 a 35 mg kalium uitkomen schat ik zo in na de waterwissel en nieuwe toevoeging.
Gilles says
Hey John
Als je weet hoeveel je wekelijks toevoegt en je doet bijv. 50% waterverversing per week, dan kan de totale hoeveelheid nooit hoger liggen dan het dubbele. Vaak ligt die nog ver daaronder omdat je planten natuurlijk groeien en een deel opnemen als voeding.
Groeten
Gilles
John Pilon says
Ja natuurlijk dat klopt ook helemaal.
De bak zal het een en ander zeker verbruiken, maar zelfs als dit niet het geval zou zijn dan nog heb je toelaatbare waarden.
Daarom volg ik ook graag de EI. Simpel en effectief vind ik het namelijk.
John Pilon says
Gilles, Op de 2e had ik al bekeken en gepost wat dat zou opleveren hoor.
Dat was 22.5 mg Kalium dus. Dus dat is geen enkel probleem met die hoeveelheid. ik voeg dit wekelijks toe als ik als doseerhoeveelheid 22.5/2 neem:
22.50 ppm NO3 Nitraat
2.00 ppm PO4 Fosfaat
22.50 ppm K Kalium
0.40 ppm Fe Ijzer
9.55 ppm S Sulfaat
5.00 ppm Mg Magnesium
0.11 ppm Mn Mangaan
0.07 ppm B Borium
0.00 ppm Mo Molybdeen
0.01 ppm Cu Koper
0.02 ppm Zn Zink
1.14 ppm dGH Hardheid
Gilles says
Hey John
Ziet er prima uit :-)
Groeten
Gilles
marco says
Even een stomme vraag maar waarom wordt er geen calcium toevoegt of waarom staat het niet erbij??Bij het kno3 product zit het wel erin?
gr marco
Gilles says
Hey Marco
Geen domme vraag :-)
Ik vermoed dat het water van John al redelijk wat calcium bevat en dus niet extra hoeft toe te voegen.
Groeten
Gilles
Hein says
De Estimative Index wordt vaak geprogageerd. Voor de voeding is dit prima, ik vraag me echter af of een wekelijkse waterverversing van 50% (met leidingwater) je PH waarde (en dus ook de CO2) niet enorm verstoort. Met behoorlijk wat CO2 toevoeging krijg ik het water met moeite op 6.9 met een KH waarde van 5.2. Vervolgens wordt er dan elke week weer water toegevoegd met een PH waarde van 8.0…. Het duurt weer dagen vordat de PH waarde weer op 6.9 zit, dat kan toch niet goed zijn ?
Gilles says
Dag Hein
Heb je dan een aquarium zonder CO2? Indien ja, dan doe je daar best zo weinig mogelijk verversingen. Zie dit artikel: https://www.aquascaping-blog.com/169/aquarium-zonder-co2
Groeten
Gilles
Hein says
Gilles, en dah heb ik nog een vraag; mijn aquariumverlichting bestaat uit 2 x 45 Watt T5. Je zou dus verwachten dat het stroomverbruik van deze verlichting tenminste 90W is. Echter, als ik het meet blijkt dat de power consumption van deze 2 TL buizen slechts 70 Watt is. Ik weet het niet zeker, maar volgens mij is komt dit veel vaker voor met als gevolg dat de berekeningen Watt/liter natuurlijk ook niet kloppen als je uitgaat van 90 Watt. Heb jij dit ook wel eens geconstateerd ? Alvast bedankt, groeten, Hein.
Alex Boomgaard says
Ik heb een Juwel 125 voorzien van standaard Daylight t5 lampen. Ik gebruik een JBL901 filter en een extra eheim oppervlakte skimmer voor onderanderen extra stroming. Mijn CO2 is een reactor die 8 uur aan staat, een uur eerder dan de lampen die 7 uur branden. Temperatuur is 25C. Als bodem heb ik Colombo Flora base. Ik werk met de Estimative Index. Mijn Glosso blijft maar naar
boven groeien. CO2 heb ik al zo hoog staan dat de lange termijn in de ochtend
groen is en na een paar uur lichtgroen tot geel is. Bellen zijn niet meer te
tellen, zo hard stroomt de CO2. Geen oppervlakte beweging. Alle planten geven
veel zuurstof af en staan te dansen in de stroming. Ik heb inmiddels
reflectoren boven de lampen gedaan omdat de internodiën erg lang waten. Dat
lijkt nu wel iets beter te gaan. De Glosso wil ook niet wortelen. Wat is het
probleem?
Groeten Alex.=
Gilles says
Dag Alex
Dat is een CO2-probleem, zie ook: https://www.aquascaping-blog.com/1258/co2-tekort-aquarium
De planten rekken uit als stressreactie op het CO2-tekort, niet omwille van te weinig licht. Ze vormen dan inwendig ethyleen wat voor die langgerekte groei zorgt, zie ook dit wetenschappelijk stuk: http://www.plantphysiol.org/content/114/4/1501.full.pdf
Ik zou net het licht minderen en zien dat de Glosso voldoende in de stroming staat. Eventueel Carbo doseren als extra koolstofbron.
Groeten
Gilles
Alex says
Ik had het licht in eerste instantie ook ruim verminderd, maar dat vonden mijn andere planten niet leuk. Ik voeg ook dagelijks 4ml Easy Carbo toe. Er wordt nu zoveel CO2 toegevoegd, dat het door de proeier het aquarium in wordt gespoten als een soort van nevel het aquarium binnen komt. Doordat ik reflectoren geplaatst heb zijn de internodiën van de overige planten korter geworden en de bladeren mooier van kleur. Ook zie ik dat de bladeren van de Glosso na het plaatsen van de reflectoren breder zijn geworden, zoals ze er uit horen te zien. Op internet en de boeken lees ik juist dat de Glosso veel licht nodig heeft.
Arjan says
Geweldig informatief artikel! Dank je en ga zo door!
Gilles says
Hey Arjan
Bedankt :-)
Groeten
Gilles
rick says
Heb laatst de jbl co2 set gekocht type m602 met magneet ventiel
Daarbij de superfish led lampen 1 planten lamp en 1 dag licht lamp
Deze zijn aangesloten op 1 time controller
Deze gaan vanaf 5 % tot 100% geleidelijk vanaf 11uur aan om 12:30 branden deze voorledig op 100%
Nu mijn vraag het is 1 aquarium van 180 liter
Mijn jbl continu meter geeft 20mg aan continu volgens de perfect zit nu op 25 bellen per min
Hoeveel hoort zn 180 liter nou eigelijk tehebben kwa bellen per min?
Gilles says
Hey Rick
Dat is onmogelijk te zeggen omdat er teveel factoren zijn die daarop invloedh ebben, denk bv aan de sterkte van het licht, de hoeveelheid planten, de watercirculatie, … Ik zou zeggen: kijk of je algen of slechte plantengroei zit. Indien ja: langzaam verhogen tot het beter gaat. En natuurlijk je vissen en garnalen in het oog houden.
Groeten
Gilles
Bram says
Hey Gilles.
Als je het zou doen via stap voor stap zoals je uitlegde met eerst co2 verhogen en daarna licht etc.
Kom je dan niet in de problemen als je alvorens een drystart heb gehad van pak em beet 4/6 weken voor je HC?
Dit aangezien HC toch veel licht vereist, kan het dan zo zijn dat je HC het begeeft omdat je met weinig/laag licht begint?
Gilles says
Hey Bram
Waarschijnlijk gaat de HC gewoon stil zitten en niet groeien in dat geval. Maar dat is niet zo’n probleem, want dankzij de Dry Start is hij mooi gegroeid al. CO2 is veel belangrijker tijdens die overgang.
Groeten
Gilles
Rob says
Beste Gilles, ik zie door de bomen het bos niet meer. In mijn bak van netto 100 liter (ferplast Dubai 80) zitten 2 lampen van Sylvania aqua classic FHO24W/T5. De bak is 40 cm hoog. Nu heb ik alleen wat javavarens, javamos en weeping mos. De javavarens lijken het goed te doen, maar het mos lijkt steeds weer weg te kwijnen, veel bruine stukken etc. Ik voeg profito toe. Kun jij aangeven of dit nu de juiste lampen zijn voor deze bak?
Rob says
om nog wat meer gegevens aan te leveren, de lampen geven een 6500K. Ik gebruik alleen een omgedraaid CO2 bakje. PH is 7,6; PO4 0,2; KH 5; GH 8; NO2 0; NO3 20; NH4 0. Er staat genoeg stroming in de bak, denk ik, van een externe eheim 2211. Er is geen visbestand alleen dwerggarnalen.
Gilles says
Dag Rob
Ik zou eens kijken om een efficiëntere manier te zoeken om CO2 toe te voegen, dat omgedraaid bakje verspild behoorlijk wat CO2. Misschien is een atomizer iets voor je, aangezien je met een externe filter werkt?
Groeten
Gilles
john pilon says
Normaliter heeft mos toch niet echt veel co2 nodig. Ik heb mosjes in de garnalenbakjes waar ik verder niets toevoeg en waar dus het co2 erg laag is.
Rob says
Maar de lampen zouden dus goed moeten zijn, denkende aan het spectrum? Verder heeft mos na mijn mening ook niet veel of zelfs helemaal geen CO2 nodig, vandaar vee fancy systeem en al daarom begon ik te twijfelen aan de lampen.
Rob says
John, groeit het bij jou wel goe? Zou ik mogelijk de lichtintensiteit minder moeten maken? Ik lees vaak dat mos weinig licht nodig heeft, maar ik heb juist het tegenovergestelde gevoel, want het mos dat net iets meer in de schaduw hangt wordt ook eerder bruin.
Gilles says
Hey Rob
Naar mijn ervaring houdt mos wel van een beetje stroming (anders komt er veel vuil in zitten). En het kan prima om met zwak licht hoor, hij zal dan wel trager en minder “kort” groeien.
Groeten
Gilles
john pilon says
Rob,
Ik heb bij de inrichting van dat mos op een soort matje gekocht en dat doet het nu toch niet meer echt goed. Daar heb ik al gelijke verhalen over gehoord maar de rest van de mossen doen het wel prima met weinig licht en geen voeding in de TB bak.
Maar goed, je hebt weinig en weinig natuurlijk . Ik heb een led van 3 W boven een bakje van 30 liter.
Wijjo says
Hallo Gilles
met veel belangstelling lees ik je artikelen over Co2 etc.
ik gebruik ook Co2 bemesting en zit nu op ongeveer 90 bellen p/m van uit mijn bellen teller.
is dat veel te veel ??? Gebruik ook led verlichting die staat op 60% en gebruik 1x per week jou All in One mest.
gebruik ook een extra wave pompje voor meer circulatie in het water.
Toch heb ik last van beginnende baardalg groei.
wat kan ik het beste doen ????
Wijjo says
Nog even een aanvulling, de bak is 200 liter en draait nu ongeveer 1 1/2 maand
ph is 7.3 en een kh van 6
Gilles says
Dag Wijjo
Bevalt All-in-One je? :-)
Nee, lijkt me niet teveel, maar dat is moeilijk te zeggen want het hangt van bak tot bak af hoeveel je ongeveer moet toevoegen. Maar 90 bellen pm voor 200 liter is niet extreem veel.
Hou er rekening mee dat baardalg voorkomt bij schommelende CO2. Als je veel hebt zitten wijzigen (meer CO2, meer watercirculatie, …) krijg je ook weer tijdelijk schommelingen en een onbalans, wat op zijn beurt baardalg kan veroorzaken.
Ik zou het even met rust laten en zien hoe alles groeit.
Groeten
Gilles
Wijjo says
All in One gebruik ik ongeveer 3 weken dus daar kan ik nog niet veel over zeggen.
water verversen kan ik dus beter 1x per week doen. Of beter 1x per 2 weken ????
zal de rest zo laten voor wat het is en afwachten.
Gilles says
Dag Wijjo
Mijn excuses voor de late reactie!
Je kunt gewoon wekelijks verversen en doseren volgens het flesje. Als je liever 1x per 2 weken ververst, dan doseer je de helft van wat er op het label tsaat :-)
Groeten
Gilles
Rob Visser says
Hallo Gilles,
Ik heb pas een trigon 190 gekocht en gisteren de planten geplaatst. Ik voeg co2 toe en hanteer de Estemative index. Wat betreft de verlichting heb ik 2 x oude t8 buizen geplaatst (kleur 840). Deze staan 8 uur aan. Ook heb ik led verlichting als avondverlichting geplaatst. Deze staat 2 uur lang aan. Het gaat om led met 90 lumen. Nu is mijn vraag: moet ik de led verlichting mee rekening (dus wellicht de verlichtingsduur van de TL aanpassen en de co2) of kan het als extra bovenop de 8 uur TL licht?
Ik heb ook reflectors liggen maar deze heb ik nog niet toegepast uit angst voor alg.
Vriendelijke groet, Rob
Gilles says
Dag Rob
Als dat heel zwakke verlichting is, dan zou ik het niet meerekenen hoor :-)
Groeten
Gilles
Wendy says
Beste Gilles,
Ik heb een aquarium van 1 meter (netto inhoud is ongeveer 190 liter).
Sinds kort voeg ik co2 toe dmv een spuitbus en een diffuser (van Colombo, geschikt voor aqua tot 50 liter). Daarvoor was het een Non CO2 aquarium. Sinds deze week pas ik de Estimative Index toe (waterwissel wekelijks 50 procent).
Er zitten twee T8 30 watt lampen in (wat oudere lampen). 1 lamp doet het sinds gisteren niet meer. Nu krijgt mijn aquarium minder licht. Mijn vraag is: moet ik deze lamp vervangen omdat anders het te weinig licht is, of is dit juist beter omdat mijn aquarium hierdoor dus minder co2 nodig heeft?
Ik kan alle planten goed zien, overal komt dus wel iets van licht (op de voorgrond meer dan achterin, omdat de achterste lamp stuk is).
Is het een idee om het bij 1 lamp te houden, minder voedingsstoffen toe te voegen en de waterwissel naar 25 % te doen? Ik ben benieuwd hoe jij hier over denkt.
Alvast bedankt.
Gr. Wendy
Gilles says
Dag Wendy
Aangezien je nu met CO2 werkt, zou ik die tweede lamp wel vervangen. Het risico op een CO2-tekort is namelijk kleiner (je voegt het extra toe), waardoor je weer ietsje meer licht kunt toevoegen.
Als je 25% wil verversen, kun je inderdaad de helft van de voedingsstoffen doseren.
Groeten
Gilles
D.J.aarts says
ter info de seneye reef (google) heeft een ingebouwde kelvin, lux EN par meter voor onderwater!
Gilles says
Hoi
Klopt, heb nog overwogen om hem voor de PAR-meter te kopen (zie mijn artikel over lichtsterkte meten), maar de meningen zijn nogal verdeeld over de nauwkeurigheid van die PAR-waardes. Dus voorlopig nog niets! :-)
Groeten
Gilles
Rob Visser says
Hallo Gilles,
In mijn bak heb ik 2 x T8 die 8 uur aan staan. Ik wil graag dat mijn planten sneller groeien en de rotala roder wordt. Is het beter om de lichtduur te verlverlengen of om reflectors te plaatsen? Ik voeg co2 toe en pas de EI methode toe. De bak is 60 cm hoog.
gr Rob
Gilles says
Hey Rob
Mijn excuses voor de late reactie: groep + voorbereiding op Vivarium is geen goede combinatie!
Als je snellere groei wil, moet je vooral de lichtsterkte verbeteren dus zou ik opteren voor reflectors. Vergeet wel niet om ook je CO2 ietsje te verhogen dan, kwestie van een goede balans tussen CO2 & licht te behouden.
Groeten
Gilles
daniel says
welleens van de seneye reef gehoord?
heef teen kelvin lux EN par meter ingebouwd!
Gilles says
Hey Daniël
Ja, die ken ik maar ik twijfel aan de accuraatheid ervan voor die prijs. Volgens mij berekent hij de PAR door de lux-waardes om te zetten maar die methode is vaak niet accuraat genoeg.
Groetjes
Gilles
Marc says
Hallo iedereen,
Ik heb een bak van L120 x H50 x B40 en heb onlangs een nieuwe kap gemaakt met een Juwel Helialux 120 in verwerkt. Mijn planten groeien best wel goed, alleen mijn rode planten groeien weinig en hebben niet echt een rode kleur. Ik gebruik elke dag EasyCarbo, CO² en Ferropol 24 (5 druppels per dag, 1 drup/50l water), daar bovenop 1x/week een dosis Profito.Mijn dag-programma voor de Helialux is als volgt: Opbouwend van 11hr00 om rond 13hr00 op 100% licht te geven en van 19hr00 afbouwend tot 22hr00 tot licht uit. Wat zijn uw raadgevingen om mijn rode planten ook rood te krijgen en te doen groeien? Rode planten zijn: Alternanthera reineckii “Mini” en middenzoneplant waarvan ik de naam niet echt meer weet.
Alvast bedankt voor jullie reacties!
Marc.
Gilles says
Hey Marc
Heb je dit artikel al eens gelezen? https://www.aquascaping-blog.com/2683/rode-aquariumplanten
Groetjes
Gilles
Patrick says
Ik heb een vraag over mijn verlichtings duur.
Op het moment staat mijn rgb led verlichting aan van 09:00 -11:00 (gedimd)en van 11:00 -20:00 staat mijn hoofdverlichting aan (T8 JUWEL DAYLIGHT EN GROLUX SYLVANIA)en van 20:00 -23:00 staat de ledverlichting weer gedimd aan.
ik geef van 10:00 tot 19:00 co2.
Is dit teveel licht?
Mvg Patrick
Gilles says
Hey Patrick
Je hebt pas teveel licht als je onvoldoende CO2 en voedingsstoffen kunt toedienen om je licht te balanceren. Als de planten goed groeien, dan zal de balans CO2 – verlichting – voedingsstoffen wel goed zijn en hoef je je niet druk te maken om je licht. Pas als je algen hebt (voornamelijk draadalg en baardalg) of slechte plantengroei, dan zou ik eens kijken of je balans wel goed is. In dat geval kun je bv. het licht dimmen en/of meer CO2 & meststoffen toedienen.
Groetjes
Gilles