“Is nitraat schadelijk voor je vissen?”. Een vraag die regelmatig gesteld wordt op internetfora en die steevast foutief wordt beantwoord met “ja”. Dit artikel legt uit waarom nitraat niet schadelijk is voor je vissen of ander leven in je aquarium, tenzij in extreme hoeveelheden.
Nitraat in het aquarium
Nitraat (NO3) maakt deel uit van de macro-elementen en is een belangrijke voedingsstof voor je aquariumplanten. Zonder NO3, stagneert de groei van je planten en krijg je algen in je aquarium. Het is dus noodzakelijk om voor een constante toevoer van NO3 (en andere voedingsstoffen) te zorgen opdat je aquariumplanten optimaal blijven groeien.
Gezonde vissen in een bak dat volgens de Estimative Index doseert. Bron: Clive, UKAPS.
Ik voeg bijvoorbeeld wekelijks 30ppm NO3 toe. In tegenstelling tot wat men vaak hoort op internetfora (en leest in boeken), veroorzaken voedingsstoffen geen algen in het plantenaquarium, enkel een tekort kan dat. Een voedingstekort zorgt namelijk voor een stagnatie van de plantengroei waardoor algen de kans krijgen om te groeien.
Hoeveel nitraat is schadelijk in het aquarium?
Recente literatuur (Camargo, 2005) heeft uitgewezen dat NO3 enkel in zeer hoge limieten giftig kan zijn voor vissen. Nemen we nu bijvoorbeeld de eerste soort uit Camargo’s gegevens, de Cheumatopsyche pettiti. Het kritische niveau voor deze larve bedraagt 191 mg/l N-NO3. N is echter slechts 14g/mol terwijl NO3 62g/mol bedraagt. Dit wilt dus zeggen dat we 191 moeten vermenigvuldigen met 4,4 om tot de gevraagde ppm NO3 te komen. Het kritische niveau voor deze diersoort bedraagt bijgevolg maar liefst 840 ppm! En dat is énorm vergeleken met mijn 30ppm.
Een Sturisoma die kweekt in een bak met meer dan 30ppm nitraat. Bron: Tom Barr.
Bovendien betreft het hier gevoelige vissoorten die gedurende een lange periode blootgesteld worden aan zeer hoge NO3 metingen. Er zijn enkele uitzonderingen in Camargo’s lijst die wel gevoelig kunnen zijn voor onze waardes, maar deze komen normaliter niet voor in onze aquariums (een uitzondering hierop blijkt de Daphnia te zijn die gevoelig is voor NO3 vanaf 50ppm). We kunnen dus aannemen dat hoge nitraatwaardes van ongeveer 30ppm absoluut onschadelijk zijn voor onze vissen en garnalen.
Nitraat, NO3, KNO3, …
Hou er wel rekening mee dat het in dit blogartikel om KNO3 gaat zoals die van Easy Life (Nitro) & andere merken aanbieden. Het betreft hier niet nitraat ontstaan uit voer of uitwerpselen. Die laatste groep kan wel degelijk algen veroorzaken doordat er ammonium kan ontstaan.
Koop je nitraat in poedervorm, ga dan na of je zeker KNO3 koopt. Andere vormen van nitraat kunnen ongewenste effecten hebben. Op UKAPS staat hier een interessante topic over. Ik raad aan om van een geverifieerde verkoper te kopen en niet vanop Ebay of andere websites.
Vond je deze post interessant? Word dan lid van onze Facebook-pagina voor meer tips en leuke aquascapes!
cron says
29/05/2012 at 10:43Dus als ik wekelijks 30ppm Kno3 bijvoeg doe ik dat dan 1 keer per week net na de 50% waterwissel (ik start met EI) of geef ik beter 3x10ppm?
Hoeveel ppm fosfaat geef je dan per week bij?
Gilles says
29/05/2012 at 17:34Ik raad altijd aan om meermaals per week te doseren, dus 3×10 ppm of zelfs dagelijks. Op die manier blijft de hoeveelheid voeding in je water ongeveer constant. Als je 1x aan de begin van de week doseert heb je veel voeding in het begin, maar loop je ook het risico dat je op het einde van de week een tekort hebt.
Ik doseer gemakshalve 30ppm NO3 en 3ppm PO4 per week, verspreid over meerdere dagen. Ik zit wel vrij hoog met mijn CO2.
cron says
29/05/2012 at 23:18Ik geef op mijn 300L elke dag 12ml carbo.
Nu heb ik nieuwe lampen (zoals je op het forum las) dus meteen ook meer plantenvoeding gegeven. (12ml per dag).
CSM+B had ik dit weekend ook al dosis van gegeven.
Verder heb ik nog 12ml KNO³ gegeven (+4ppm omgerekend) en 12ml KH²PO4 (0,2ppm omgerekend).
Als ik het goed heb mag ik morgen nog eens een dosis KNO³ geven en mag ik de KH²PO4 dosis nog serieus opdrijven? Volgens de setjes van Gilles (.NL) zijn dat dus heus wat milliliters… 3ppm per week zou 180ml zijn??? klopt dat wel of maak ik ergens een foute berekening. (alles komt van bij Gilles dus je kent de producten wel?)
Merci alvast en hopelijk krijg ik de balans snel in orde want ik krijg idd (veel) meer algen momenteel: blauwalg en baardalg.
Gilles says
30/05/2012 at 19:19Hey Cron
Niet afgaan op de aanbevolen hoeveelheden op die flesjes voor de EI, die zitten er namelijk ver onder. Als je wil berekenen wat je moet toevoegen aan je fles water, gebruik dan deze calculator: http://calc.petalphile.com/
Blauwalg is een teken van te weinig NO3, kun je dus gemakkelijk verhogen. Baardalg is moeilijker omdat die wijst op een CO2 tekort en/of slechte watercirculatie (met een CO2 tekort tot gevolg). Je zou dus eventueel je CO2 langzaam kunnen verhogen en/of je circulatie wat verbeteren. Desnoods verlaag je tijdelijk het licht.
Groetjes,
Gilles
Cron says
14/06/2012 at 00:11Ik ben langzaam aan het opklimmen met verlichting (nu 10 uur/dag). 2x80watt/300L.
Ik geef nu 60ml kh²po4 = 1ppm.
Daarnaast ook 30ml kno³ = 10ppm.
Samen met
10ml carbo/dag
10ml plantenvoeding/dag
en 7,5 CSM+B bij de waterwissel in het weekend (45%)
Heb nog altijd wat last van verschillende alg waaronder baardalg, puntalg en zelfs beetje staghorn. Wat raar is daar mijn waterwissels 50%osmose en 50%kraan zijn.
Ik ga het nu even hierop proberen houden. Want ik denk dat de wissel van het licht aan de bron ligt.
Ik merk wel dat mijn planten sneller groeien en opmerkelijk veel belletjes beginnen produceren. Vooral dan waar je ze net gesnoeid hebt.
Nog tips?
Ilona says
10/01/2014 at 19:39Hallo Gilles,
Op welke manier voegt u NO3 toe? Ik zie zoveel middeltjes, maar aangezien ik wiskunde studeer, en geen scheikunde, kan ik niet echt een verschil tussen de verschillende middeltjes vinden.
Mijn NO3 was met mijn meting namelijk precies 0,0….
Vandaar
Groeten Ilona
Gilles says
16/01/2014 at 13:06Hey Ilona
Ik gebruik mijn eigen bemesters. In principe is er geen verschil in de verschillende merken, doorgaans maken die gebruik van kaliumnitraat en dat werkt prima. Laat je niet vangen door hun marketingpraatjes, kaliumnitraat is kaliumnitraat :)
Groeten
Gilles
Ilona says
16/01/2014 at 18:42Bedankt voor je reactie. Dan ga ik nu toch maar eindelijk de knoop doorhakken en spullen bestellen!
Groetjes
Hans says
16/04/2015 at 22:12Hoi
waar staat ppm voor ik ben beginner
Gilles says
17/04/2015 at 20:20Hey Hans
“Parts Per Million”, dit is eigenlijk hetzelfde als mg/l.
Groeten
Gilles
Jan van Hoften says
20/04/2015 at 20:01Heb een vraag. Heb een aquarium van 110 liter. Welke opruimer kan ik het beste nemen?
Gilles says
21/04/2015 at 08:37Dag Jan
Persoonlijk zou ik preventief te werk gaan in plaats van een “opruimer” te gebruiken, maw veel verversen, snoeien, …
Maar als je toch een opruimer wil: Japonica garnalen.
Groeten
Gilles
John Pilon says
26/12/2015 at 10:26Hallo Gilles,
Toch lees je ook op de garnalenfora nog weleens dat nitraat schadelijk kan zijn voor de hogere gradaties.
Denk hierbij aan bv de TaiwanBee. Hoe zit het volgens jou met nitraat en deze gevoelige en hoge gradaties garnalen dan??
Gilles says
30/12/2015 at 22:47Hey John
Gaat het dan over kweekbakken of plantenbakken? En over hoeveel mg/l spreken ze dan?
Groeten
Gilles
Patrick says
02/11/2016 at 11:39Ik raak toch nog steed wat in de war aangaande Nitraat en Fosfaat in het aquarium. Ik voeg planten mest toe aangaande IE methode. Ik meet nu dus zo tussen de 10 en 20 ppm no3. Ik vind de test gewoon heel lastig af te lezen :-( en zo rond de 0.2 ppm aan fosfaat. Dit is een dag na een minimaal 50% waterwisseling en toevoeging van de genoemde plantenmest. Probleem blijft nog steeds de nauwkeurigheid van de tests. Ik heb dan ook 2 vragen:
1. Meer plantenmest toevoegen?
2. Ik maak(te) gebruik van een fosfaat\nitraat filter (Beplant Discus Aquarium). Dit blijven gebruiken omdat ik denk dat dit het nitraat NO3 en dus niet de KNO3 uit het water haalt of gewoon helemaal niet gebruiken en met de niet zo nauwkeurige testen blijven meten?
Dank
Patrick
Gilles says
08/11/2016 at 08:44Hey Patrick
Nauwkeurigheid van testers is inderdaad vaak een probleem, zeker bij fosfaat (en ijzer).
1) Een waarde tussen 10 en 20ppm is prima hoor. Zie geen reden om meer toe te voegen
2) Voor zover ik weet zal dat product ook de “anorganische” nitraat als gevolg van KNO3-dosering verwijderen. Een product als Seachem Purigen werkt beter omdat die enkel de nitraat uit organische bron (bv rottende plantenresten) verwijdert.
Groeten
Gilles
Karin says
21/11/2016 at 16:29Hoi Gilles,
Ik voeg nu zo’n 6 maanden nitraat en fosfaat toe in mijn bak, waarvan de laatste 4 maanden volgens een calculator. Ik maak zelf mijn oplossingen volgens je aanwijzingen op de zakjes poeder. Ik gebruik ook de vloeibare plantvoeding en voeg ook CO2 toe. Opzich gaat alles goed, de planten groeien goed, maar mijn javavarens ‘Trident’ zijn niet mooi. Daarom heb ik weer eens water getest voor de waterwissel en ik meet het volgende:
No2 0
PH 6,4
GH 7
KH 4
No3 50 Mg/l
Po4 2 Mg/l
Nitraatgehalte is toch te hoog en niet in verhouding met het fosfaatgehalte? Kan ik nu beter de hoeveelheid nitraat met de helft verminderen? En kan dit te maken hebben met de bruine plekken op de varens?
Alvast bedankt,
Karin
Gilles says
22/11/2016 at 16:12Dag Karin
Als je met die verhouding de “Redfield Ratio” bedoelt: vergeet die ratio, klopt helemaal niets van. Je nitraat is inderdaad wat aan de hoge kant, maar niet gevaarlijk en zal ook geen algen veroorzaken. Als je het toch met de helft wilt minderen, zul je inderdaad moeten verversen en dan iets meer fosfaat toevoegen in vergelijking met nitraat.
Bruine plekken bij javavaren lijkt me eerder een onbalans tussen CO2 vs licht, niet je andere voedingsstoffen. Zit de plant misschien onder heel sterk licht?
Groeten
Gilles
Karin says
22/11/2016 at 17:01Bedankt voor je antwoord! Ik ga proberen wat te sturen in de verhoudingen NO3 en PO4. Verlichting is juist zwak. 1 balk easy led die ook nog gedimd wordt door lotusbladeren aan de oppervlakte.
Groetjes Karin
Jan Verweij says
10/01/2017 at 21:42Beste Gilles,
Ik heb een vraag over nitraat in relatie tot eendenkroos. Ik heb gelezen dat eendenkroos nitraat opneemt. Als de hoeveelheid eendenkroos zich gaat uitbreiden wijst dat dan op een (te) hoge concentratie nitraat. Is het dan tijd om water te gaan verversen?
Kan de eendenkroos er ook voor zorgen dat de benodigde hoeveelheid nitraat te laag wordt en de plantengroei belemmert?
Ik gebruik jouw all in one en heb eendenkroos in mijn bak. Vindt dat overigens niet erg.
Groet,
Jan
Gilles says
12/01/2017 at 11:42Hey Jan
Eendenkroos groeit zelfs als er niets wordt toegevoegd, ik zou dat plantje dus niet echt als aanwijzing gebruiken voor de voedingsstoffen in je bak want het is een echte pest dat plantje. Ik zou gewoon een weekschema opstellen en dan wekelijks 25% verversen en mijn All-in-One doseren zoals voorgeschreven. Op die manier bouw je afvalstoffen af en voeg je ook weer wekelijks de goede voedingsstoffen toe.
Zorg er wel voor dat de eendenkroos niet te dik wordt en teveel licht afneemt.
Groeten
Gilles
Dries Jos says
08/03/2017 at 15:50Beste Gilles
Ik heb juist mijn waarden nagemeten met een striptest, alle waarden zijn goed behalve de NO3 die ligt tussen 25 en 50 dus dat is op het randje. Maar toch groeien mijn planten niet. Ik heb je ook een e-mail gestuurd vandaag met enkele vragen. Welke tips kan je mij geven.
MVG
Jos
Gilles says
12/03/2017 at 11:36Dag Jos
Er is niks mis met een nitraatwaarde die tussen 25 en 50 ligt hoor. Teststrips zijn trouwens heel onbetrouwbaar, als je dan toch wilt testen zou ik een druppelset kopen. Ik zal je mail eens bekijken.
Groetjes
Gilles
Wim says
19/11/2017 at 17:17Hallo Gilles,
Gebruik al een hele tijd all in one, planten en vissen doen het goed.
Nu wil ik beginnen met wat garnaaltjes, nu blijkt al weken dat mijn nitraat gehalte op 100 staat wat volgens de winkel veel te hoog is hoe krijg ik dat lager zodat het veilig is voor de dieren. Ik ververs wekelijks 30% van 100 ltr met kraanwater. zelfs in een bak waar alleen planten in staan is het veel te hoog. denk zelf dat het probleem aan het kraanwater ligt. maar hoe nu verder?
Groet Wim
Wim says
20/11/2017 at 12:16Hallo Gilles,
Heb vandaag mijn kraanwater getest en dat voldoet precies aan de waardes voor een aquarium!
Zou ik dan teveel all in one doseren 30ML op 100 ltr Ik heb veel planten en gebruik bio co2.
Groet Wim
Gilles says
28/11/2017 at 23:26Hey Wim
Met mijn All-in-One doseer je maximaal 15ppm nitraat bij de grote dosering, je zou dus zo goed als geen opname moeten hebben door de planten en zelden verversen om tot zo’n waardes te komen. Dat lijkt me onwaarschijnlijk, dus ik vermoed dat er nog een andere bron van nitraat is?
Groetjes
Gilles
Gilles says
28/11/2017 at 23:25Hey Wim
Sorry voor de late reactie, Vivarium-beurs enzo :-)
Nitraat van 100ppm is wel hoog ja, maar ook niet schadelijk, die waardes liggen nog een pak hoger (zoals vermeld in het artikel). Heb je het water al getest op nitraat? Of voeder je veel?
Groetjes
Gilles
Wim says
30/11/2017 at 19:28Kraanwater zit geen nitraat in